Шмишек сауалнамасы – 👉 Шмисек сауалнамасы — психолог

👉 Шмисек сауалнамасы — психолог

Процедураның сипаттамасы

Шмишек сауалнамасы – бұл жеке тұлғаны нақтылау түрін диагностикалауға арналған жеке сауалнама және оның зерттеуіне типологиялық көзқарас енгізу. Г. Шмишек 1970 жылы жарық көрген.

Әдістеме 88 сұрақтан тұрады, оларға «иә» немесе «жоқ» жауап беру керек. Сауалнама қысқартылған нұсқасы да әзірленді. Осы техниканың көмегімен жеке қасиеттердің келесі 10 түрі анықталған (К. Леонгардтың жіктемесі бойынша):

Демонстрациялық түрі. Шығару қабілеті жоғары сипатталады.
Педантиялық түрі. Мұндай типтегі адамдар психикалық процестердің қатаңдығымен, травматикалық әсерлерін жоғалтудың мүмкін еместігімен сипатталады.
Кептелу түрі. Шамадан тыс төзімділік әсерімен сипатталады.
Керемет түрі. Импульсивтіліктің артуы, дискілер мен мотивацияларға бақылауды әлсірету.
Гипертониялық түрі. Көңіл-күйдің жоғарылауы оптимизммен және жоғары белсенділумен біріктірілген.
Димтимикалық түрі. Көңіл-күйдің төмендеуі, пессимизм, өмірдің көлеңкелі жағын бекіту, тыйым салу.
Ауыр және тумар. Қорқыныш, ұялшақтық пен уайымға бейімділік.
Циклотимиялық түрі. Гипертониялық және дистимиялық фазалардың өзгеруі.
Аффективно-жоғары. Көңіл-күйден күйзеліс жағдайына көшу қарапайымдылығы, лайықты және қайғылы – бұл осы типте жүретін негізгі шарттар.
Эмоционалдық түрі. Бұл эмоционалды түрде жоғары, бірақ көріністер соншалықты турбулентті емес. Осы типтегі адамдар өте сезімтал және сезімтал.

Үзілістің әрбір түрі үшін максималды балл – 24 балл. Дәлелдеу белгісі 12 ұпайдан жоғары болып саналады. Алынған деректер «жеке басымдылық бейіні» түрінде ұсынылуы мүмкін.

Бұл техниканың екі нұсқасы бар:

Шмишек сауалнамасының ересек нұсқасы
Шмишек сауалнамасының балалар нұсқасы

Екі нұсқа да бірдей сұрақтардан тұрады, жеке басымдылықтың бірдей түрлеріне ие және нәтижелерді өңдеудің бірдей әдістері бар. Арасындағы айырмашылықтар тек сауалнаманы сипаттайтын және сипаттың үстемдік ерекшеліктерін анықтайтын сұрақтарды ғана қалыптастырады, ересектер мен балаларға арналған.

Сіздің сұрақтарыңыз

1. Сіздің көңіл-күйіңіз толығымен көңілді және қамқорсыз ма?

2. Сіз наразылығын сезінесіз бе?

3. Сіз кейде жылдам ойландыңыз ба?

4.Өзіңіздің бизнесіңізде әрдайым өзіңізді дұрыс деп есептейсіз бе, және сіз бұған сенгенше демалмайсыз ба?

5. Балалық шағыңнан гөрі сіз өзіңізді батыл деп санайсыз ба?

6. Сіздің көңіл-күйіңіз терең қуаныштан терең қайғыға ауыса ала ма?

7. Сіз назар орталығындасыз ба?

8. Қиындық пен шатастық көңіл-күйде себепсіз болған күндерің бар ма және ешкіммен сөйлескісі келмейді?

9. Сіз ауыр адамсыз ба?

10. Сіз өте жігерлі бола аласыз ба?

11. Сіз кәсіпкер болып табыласыз ба?

12. Сізді біреуі ренжіткенді ұмытып кетесіз бе?

13. Сен мейірімді адамсың ба?

14. Пошта жәшігіне хат түскеннен кейін тексеруге тырысып жатырсыз ба, ол ұяшыққа ілініп қалды ма?

15. Сіз әрдайым өз жұмысыңызда тырысып көруге тырысасыз ба?

16. Балалық шақта найзағай немесе иттерден қорқасың ба?

17. Басқа адамдар бір-біріне сәйкес келмейді деп санайсыз ба?

18. Сіздің көңіл-күйіңіз өмірлік оқиғалар мен тәжірибелерге қатты тәуелді ме?

19. Сіз достарыңызбен әрдайым тікелей ма?

20. Сен жиі мазасызданып жүрсің бе?

21. Сізде истерифтік немесе жүйке жүйесінің сарқылуы болды ма?

22.Сіз ішкі мазасыздану жағдайына бейімсіз бе?

23. Ұзақ уақыт бойы орындықта отыру қиын ма?

24. Егер біреу сізге әділетсіз нәрсе жасаса, сіз мүдделеріңіз үшін күресіп жатырсыз ба?

25. Адамды өлтіруге бола ма?

26. Кесетін парақ немесе біркелкі салынбағ

kk.psichiatria.org

Шмишек сауалнамасы «Акцентуациялық мінез-құлық»

Қорытынды шығару.

Демонстраивті мінез-құлық.Наразылық көрсетуге жоғары қабілеттілік танытуы

№	Сұрақтар	ия	жоқ
1	Көңіл-күйіңіз жабырқаңқы емес,ашық бола ма?
2	Сіз реніштерге сезімталсыз ба?
3	Сізге жылау оңай ма?
4	Сіз қандай ма жұмыс жасағаннан кейін оның орындалу сапасы жөнінде күдіктеніп,оны дұрыс жасадым ба деп тексересіз бе?
5	Бала кезіңізде өз қатарларыңыз сияқты батыл болдыңыз ба?
6	Көңіл-күйіңізде тез ауысу жағдайы жиі бола ма?
7	Көңіл көтеруде ортада көзге түсуге тырысасыз ба?
8	Ешқандай себепсіз сіз ұрысқақ,күйгелек болып және бәрі сізге тиіспеген жөн деп санайтын күндер бола ма?
9	Хатты оқығаннан кейін бірден жауап бересіз бе?
10	Сіз салмақты адамсыз ба?
11	Қалған нәрсенің барлығы сіз үшін мәні болмай,уақытша бір нәрсемен қатты айналысуға қабілеттісіз бе?
12	Сіз бір нәрсеге ынталана аласыз ба?
13	Реніш пен мазақты тез ұмытасыз ба?
14	Жұмсақ жүректі адамсыз ба?
15	Сіз хатты жәшікке салғанда» дұрыс салынды ма» деп тексересіз бе?
16	Жұмыста(оқуда)алғашқылардың бірі болуды атаққұмарлығыңыз талап ете ме?
17	Бала кезіңізде найзағайдан,иттен қорықтыңыз ба?
18	Жағымсыз әзілдерге кейде күлесіз бе?
19	Таныс адамдардың арасында сізді тақуа адам(ұсқ-түйекшіл) деп санайтындар бар ма?
20	Сіздің көңіл-күйіңіз өмірлік жағдайларға байланысты ма?
21	Сіз ішкі қатты екпінмен ойдың ықпалында жиі боласыз ба?
22	Көңіл-күйіңіз жиі жабырқаулы бола ма?
23	Ауыр жүйке толғанысына күйзеліп жылағын кездеріңіз болды ма?
24	Бір орында ұзақ отыру сізге қиын ба?
25	Сіздің тарапыңызға әділетсіздік танытылса сіз өз қызығушылығыңызды қорғап қала аласыз ба?
26	Кейде мақтанасыз ба?
27	Қажеттілік жағдайында үй жануарын немесе құсты бауыздай аласыз ба?
28	Егер дастархан немесе жапқыш дұрыс ілулі тұрмаса ол сізді ашуландыра ма?
29	Бала кезіңізде үйде жалғыз қалғанда қорықтыңыз ба?
30	Ешқандай себепсіз көңіл-күйіңіз жиі бұзыла ма?
31	Кәсіби және оқу ісінде ең кереметтердің бірі бодыңыз ба?
32	Ашуға тез берілесіз бе?
33	Көңілді ерке болуға қабілеттісіз ба?
34	Бақытқа толы сәттер бола ма?
35	Көңілді қойылымдарда конферансье рөлін ойнап шыға алар ма едіңіз?
36	Өз өміріңізде өтірік айтып көріп пе едіңіз?
37	Адамға өз пікіріңізді тікелей айта аласыз ба?
38	Қанға салмақты қарай аласыз ба?
39	Тек өзіңіз ғана жауапты болатын жұмыс ұнай ма?
40	Әділетсіздікке жасанған адамдарды қорғауға тырысасыз ба?
41	Қажетті жағдай туғанда қараңғы подвалға,бос бөлмеге кіруге қорықпайсыз ба?
42	Еңбекті көп керек етпейтін,ұзақ және дәл орындалатын істі қалайсыз ба?
43	Сіз тез тіл табысқыш адамсыз ба?
44	Мектепте өлеңдерді жар газеттеріне шығардыңыз ба?
45	Бала кезде үйден қаштыңыз ба?
46	Автобуста көлікте қарт жолаушыларға орын бересіз бе?
47	Өмір сізге жиі ауыр болып көріне ме?
48	Бір жанжалға байланысты реніштен кейін жұмысқа баруға күйіңіздің жоқтығын сезінген кез болды ма?
49	Сәтсәз жағдайда әзілқойлық сезімін сақтай аласыз ба?
50	Егер сіз біреуді ренжітсеңіз татулауға тырысасыз ба?
51	Татуласуға бірінші қадам жасайсыз ба?
52	Жануарларды жақсы көресіз бе?
53	Үйден кетерде бір жағдай болған жоқ па?
54	Сізге немесе сіздің туыстарыңызға бірнәрсе болады деген жағымсыз ойлар сізді мазалап көрді ме?
55	Сіздің көңіл-күйіңіз ауа-райымен байланысты ма?
56	Көпшіліктің алдында сахнаға шығып сөйлеу сіз үшін қиын ба?
57	Егер біреу сізді ренжітсе қолыңызға ерік бере аласыз ба?
58	Көңіл көтергенді қатты жақсы көресіз бе?
59	Сіз үнемі ойланып тұрғаныңыз туралы жақсы айта аласыз ба?
60	Көңіліңіз қалғанда торығып кетесіз бе?
61	Кейбір жұмыстарда сізге ұйымдастырушының рөлін сомдаған ұнай ма?
62	Сіз жолыңызда қандай да бір кедергі кездессе де мақсатқа жетуде табандылық танытасыз ба?
63	Өзіңізге жағымсыз адамдардың сәтсіздіктерін көргеніңізде рахаттанғаныңызды сездіңіз бе?
64	Қайғылы фильм сізді көзіңізден жас шығаиындай толқыта ала ма?
65	Өткен мәселелер немесе болашақ күндер туралы ойлар ұйықтауға кедергі болмай ма?
66	Мектеп кезіңізде достарыңызға үй тапсырмасын көшіруге немесе жасырып айтқан кездеріңіз болды ма?
67	Түнде бейіт басына бару сіз үшін қиынға соға ма?
68	Кассадан артық ақша алған кездеріңізде ойланбастан қайтадан қайтара аласыз ба?
69	Үйде әрбір нәрсе өз орнында тұрғанын қадағалаайсыз ба?
70	Жақсы көңіл-күймен ұйықтап,көңілсіз күйде оянған кездеріңіз болды ма?
71	Жаңа жағдайға тез бейімделе аласыз ба?
72	Басыңыз жиі айнала ма?
73	Жиі күлесіз бе?
74	Аджамға деген қарым-қатынасыңыз қандай екендігін көрсетпей,сол адаммен жақсы сөйлесе аламыз ба?
75	Сіз пысық қозғалғышсыз ба?
76	Әділетсіздіктен қатты қиналасыз ба?
77	Сізді табиғатты жақсы көретін адам деп айтуға бола ма?
78	Ұйықтар алдында немесе үйден шығарда»есік жабық па,газ жарық өшірулі ме» деп тексересіз бе?
79	Қорқақсыз ба?
80	Ішімдік ішу көңіл-күйіңізді өзгерте ме?
81	Шығармашылық театрлық үйірмелерге белсене қатысасыз ба?
82	Сіз арасында үйден алысқа кеткіңіз келее ме?
83	Болашаққа пессимистік көзқараспен қарайсыз ба?
84	Аз уақыт ішінде көңіл-күйіңізүлкен қуаныштан терең мұңлы күйге ауысады ма?
85	Көпшіліктің көңілін көтеріп,ортаның гүлі бола аласыз ба?
86	Ұзақ уақыт жынданып жүре аласыз ба?
87	Өзге адамның қайғысын қатты уайымдайсыз ба?
88	Өзіңізге айтылған ескертулердің дұрыстығына келісесіз бе?
89	Мектепбетінде түзетілген дәптер бетін қайта көшіре алдыңыз ба?
90	Сізді сенгіш адам дегенннен,сенімсіз сақшыл адам деуге болады ма?
91	Жиі қорқынышты түстер көресіз бе?
92	Еркіңізден тыс терезеден секіру,поездың астына түсу деген ойларыңыз болды ма?
93	Көңілді ортада көңіл-күйіңіз көтеріле ме?
94	Сіз қиын мәселелерді ойламайтын,ойласа аз ойлайтын адамсыз ба?
95	Ішімдіктің әсерімен кенеттен қызбалық әрекеттер жасайсыз ба?
96	Әңгімелесуде сөйлесуден гөрі үндемей көп отырасыз ба?
97	Біреудің бейнесін жасай отырып,өзіңіздің қандай екніңізді ұмытып кетпейсіз бе?

ust.kz

К.Леонгард–г.Шмишектың бейімделген мінездемелік сауалнамасы

Бұл тест мінез акцентуациясын анықтауға арналған. Сұрақнама нақты мінез акцентуациясын құрайтын 88 сұрақтан, 10 шкаладан тұрады. Бірінші шкала тұлғаның мінезінде жоғарғы өмірлік белсенділікті байқатады, екінші шкала қозғыштыққа бейімділік акцентуациясын көрсетеді. Үшінші шкала сыналушы өмірінің эмоционалы тереңдігін айтады. Төртінші шкала педантизмге бейімділігін көрсетеді. Бесінші шкала жоғарғы қорқынышты анықтайды, алтыншы шкала көңіл-күйдін тез ауыспалылығын, жетінші шкала сыналушы мінез-құлқының демонстрациялылығын байқатады. Сегізінші шкала мінез-құлық тұрақсыздығын. Тоғызыншы шкала қанағатана алушылық деңгейін көрсетеді, оныншы эмоцияның күші мен айқындылығын білдіреді.

Сұрақнама жүргізбес бұрын нұсқау беріледі. Уақыт шектеусіз.

Сыналушыға нұсқау:

«Сізге, Сіздің мінез-құлығыңызға қатысты тұжырымдамалар ұсынылады. Егер сіз тұжырымдамалармен келіссеңіз оның нөмері тұсына «+» (Иә), ал егер келіспесеніз «-» (Жоқ) белгісін қоясыз. Сұраққа көп ойланбаңыз, дұрыс не дұрыс емес жауап жоқ».

Сұрақнама мәтіні

Сіз көбіне көтерінкі көңіл-күйде боласыз ба?
Сізге қарсы айтылған сындарға сезімталсыз ба?
Кинода, театрда, әңгімелесуде сіздің көзіңізге жас оралу бола ма?
Бір жұмыс істеп, оның дұрыстығына күмәндаңасыз ба және ол дұрыс екендігіне көз жеткізбей тынышталмайсыз ба?
Балалық кезде сіз, сенің құрбыларындай батыл болдыңыз ба?
Сіздің көңіл-күйініз тез ауыспалы ма?
Топта, қоғамдық ортада сіз жұрттың назарында боласыз ба?
Мынадай жағдай сізде байқала ма? Сіз әр кімге себепсіз айғай шығарасыз.
Сіз салмақты адамсыз ба?
Сіз бір нәрсеге танқала аласыз ба?
Сіз шешім қабылдай аласыз ба?
Сізді біреу реңжітсе тез ұмыта аласыз ба?
Сіз нәзік жүректісіз бе?
Пошта қорабына хат салып тұрып, сіз оның қорапқа түскен түспегенін қолыңызбен тексересіз бе?
Сіз ең жақсы жұмыскерлер қатарында болуға ұмытыласыз ба?

16. Сізде балалық шағынызда найзағайдан немесе бөтен иттен қорқу сезімі болды ма (одай сезім казіргі шағыңызда байқала ма)?

17. Сіз барлық жерде және барлығыңда тәртіп сақтауға тырысасыз ба?

Сіздің көңіл- күйініз сыртқы факторларға тәуелді ме?
Сізді таныстарыңыз жақсы көре ме?
Сізде ішкі қобалжулар (мүмкін болатын қасырет, жаманшылықты түйсіну сезімі) жиі бола ма?
Сізде көбіне төмен көңіл-күйлер бола ма?
Сізде бір рет болса да жүйкелік күйзеліс немесе истерика болды ма?
Сізге бір орында ұзақ отыру қиын ба?
Сізге қатысты әділсіз іс-әрекет жасалса, сіз бар күшіңізді салып өз ойыңызды дәлелдеуге тырысасыз ба?
Сіз қой немесе тауықты бауыздай аласыз ба?
Сізге үйдегі перденін немесе дастарханның дұрыс орналаспауы әсер ете ме, әлде сіз оларды бірден дұрыстауға кірісесіз бе?
Сіз балалық шағыңызда үйде жалғыз қалуға қорқатын едіңіз бе?
Сізде көңіл-күйініздің толқуы жиі бола ма?
Сіз өз мамандығыңыздың мықты иегері болуыңызға үнемі талпынасыз ба?
Сіз тез реңжисіз ба?
Сіз мүлтіксіз ешқандай ойсыз көңілді бола аласыз ба?
Шексіз бақыт сезімі, Сізді мүлдем төмендететін кездер бола ма?
Қалай ойлайсыз, Сіз әзіл-ысқақтық спектаклдің жүргізушісі болалар ма едіңіз?
Сіз қалыпты жағдайда адамдар жөніндегі ойыңызды ашық, тікелей және екі ойсыз айтасыз?
Сізде қанды көргенде жаман сезім туындамайды ма?
Сіз жоғары тұлғалық жауапкершілікті қажет ететін жұмысты жақсы көресіз бе?
Басқаларға қатысты әділетсіздік жасалса, Сіз оларды ақтап шығуға бейімсіз бе?
Сізге қараңғы жер төлеге түсуден қорқасыз ба?
Сіз жылдамдықты қажет ететін, бірақ сапаға көп талап қойылмайтын жұмысты қалар ма едіңіз?
Сіз қарым-қатынасшылсыз ба?
Сіз мектепте өлеңдерді өз еркіңізбен мәнерлеп айтатың ба едіңіз?
Сіз балалық шағынызда үйден қаштыңыз ба?
Сізге өмір қиын болып көріне ме?
Дау-жанжалдан кейін Сіздің реңжігенініз соншалық, жұмысқа бару мүмкін емес сияқты болып көрінеді ме?
Сәтсіз жағдайларда Сізде әзілдеу сезімі жоғалмайды деп айтуға бола ма?
Егерде сізді біреу реңжітсе, Сіз достасуға бірінші қадам жасарма едіңіз?
Сіз жануарларды жақсы көресіз бе?
Үйден шығып кеткен соң, бір оқиға болмасын деп, тексеруге қайтып ораласың ба?
Кейде, Сізге немесе Сіздің жақындарыңызға жаман бірнәрсе болады деген анық емес ойлар келеді ме?
Сіз өз көңіл-күйінізді өте құбылмалы деп ойлайсыз ба?
Сізге сахынаға шығу немесе көп адамдар алдыңда баяндама оқу қиын ба?
Егер Сіздің намысыңызға тисе, Сізді реңжіткен адамды жұдырықпен ұра аласыз ба,?
Сізде басқа адамдарға деген қарым-қатынас қажеттілігі жоғары ма?
Сіз, қандайда бір нәрсеге көңіліңіз қалған кезде қатты күйзелетін адамдар қатарына жатасыз ба,?
Сізге ұйымдастырушылық іс-әрекетті қажет ететін жұмыстар ұнай ма?
Сіз алдағы кедергілерге қарамай өзініздің мақсатыңызға жетуге ұмытыласыз ба?
Трагедиалық кинолар, Сіздің көзіңізге жас келетіндей әсер ете ме?
Сол күнгі не болашақ жайлы ойларыңызға байланысты, Сізде үнемі ұйықтау қиын бола ма?
Кейде Сіз мектепте құрбыларыңызға тапсырманы көшіруге берерме едіңіз?
Мәйттен жалғыз айналып өту үшін, Сізге үлкен ерік-жігер қажет пе?
Сіз бөлмеңізде заттардың өз орыныңда болуын қатаң бақылайсыз ба?
Мынадай жағдай сізде бола ма, Сіздің көңіл-күйіңіз ұйықтар алдында көтерінкі болып, ұйқыдан тұрғаннан кейін жабыраңқы күйде болады?
Сіз жаңа жағдайға тез үйренесіз бе?
Сізде бас аурулары бола ма?
Сіз жиі күлесіз бе?
Сіз өзініздің ұнатпайтын, бағаламайтың, силамайтың адамдармен де амандасасыз ба?
Сіз пысық адамсыз ба?
Сіз әділетсіздіктерге қатты қайғырасыз ба?
Сіз табиғатты досым дейтіндей жақсы көресіз бе?
Үйден кетерде немесе ұйықтар алдыңда Сіз, газ сөнулі екенің, есік жабық екенін тексересіз бе?
Сіз аса қорқақсыз ба?
Ішімдікті ішкен кезде Сіздің көңіл-күйініз өзгереме?
Сіз жастық шағыңызда шығармашылық ұйымдарға өз еркінізбен қатыстынызба?
Сіз өмірді пессимистік қабылдайтыңыз соншалық, қуанышты күтпейсіз?
Сізді саяхаттауға жиі тартып тұра ма?
Сіздің көңіл-күйіңіз жылдам ауыса ала ма, қуанышты күйден кенеттен жабырқанқы күйге ауысу?
Сіз топта достарыңыздың көңіл-күйін оңай көтере аласыз ба?
Сіз ұзақ уақыт реңжейсіз бе және қаты уайымдайсыз ба?
Сіз басқа адамдардың қайғысын ұзақ уақыт уайымдайсыз ба?
Сіз мектепте оқығанда дәптер жолында сия, дақтар қалғанда, жиі жаңа дәптерге көшіретін едіңіз бе?
Сіз адамдарға күдікпен, сенімсіздікпен қарайсыз ба?
Сіз қорқынышты түстер жиі көресіз бе?
Сізде жүріп бара жатқан поездің дөңгелегіне астына түсіп қаламын деп сақтанасыз ба?
Көңілді топта, Сіз өзіңізді көңілді ұстайсыз?
Шешімін табуды қажет ететің, қиын мәселеден ойынызды басқа нәрсеге ауыстыра аласыз ба?
Сіз ішімдікті қабылдағанда, өзіңізді еркін сезініп, ашыла түсесіз?
Сіз әңгімелесу кезінде сөзге сараңсыз ба?
Егер Сізге сахынада ойнау қажет болса, онда Сіз рөлге кіріп, оның тек қана ойын екенін ұмытасыз?

Леонгард сұрақнамасының әрбір шкаласын санағанда стандартизация шешімі үшін әрбір шкала мағынасы нақты бір санға көбейтіледі. Бұл әдістеме кілтінде көрсетілген. Акценуацияланған тұлға, патологиялық болып табылмайды.

КІЛТ:

№ П/П	Акцентуация типтері	Сәйкес келетін жауаптар	Қалыпты коэффициент
1.	Гипертимді	1,11,23,33,45,55,67,77	3
2.	Тіреліп қалушы	2,-12,15,24,34,37,-46,56,-59,68,78,81	2
3.	Эмотивті	3,13,-25,35,47,57,69,79	3
4.	Дистимді	9,21,-31,43,-53,-65,-75,87	3
5.	Мазасыз-қорқақ	-5,16,27,38,49,60,71,82	3
6.	Экзальтилденген	10,32,54,76	6
7.	Циклотимді	6,18,28,40,50,62,72,84	3
8.	Қозғыш	8,20,30,42,52,64,74,86	3
9.	Педантты	4,14,17,26,36,-39,48,58,61,70,80,83	2
10.	Демонстративті	7,19,22,29,41,44,-51,63,66,73,85,88	2

Оларға қысқартулар мен түсініктер енгізілген.

+Б.- жағымды бітіс, -Б.-жағымсыз бітіс, +Ж.- сол типке жағымды жағдай, -Ж.-сол типке жағымсыз жағдай (керсінше айтқанда, аз қақтығысу орыны).

Гипертимді тип:

+Б.: Қарым-қатынасшылдық, күштілік, оптималдылық, өмірлік мәселелерге жеңіл қарау, эрудициялылық;

-Б.: Импульсивтілік, мінез-құлқын ойластырмау, жалқаулық, жеңіл ойлау, тітіркенгіш, поза мен фразаға бейімділік;

+Ж.: Жұмыстық қатынас, жеңіл байланысулардың көптігі, терең өндеусіз оперативті шешімдер қажеттілігі;

-Ж.: Талдау қажеттілігі, шешімге жауапкершілік, еріксіз жалғыздық, ортаның бірінғайлылығы.

Тіреліп қалушы:

+Б.: Принципшілдік, табандылық, ұстамдылық, парыз сезімінің болуы, өзін құрбан қылу;

-Б.: Күмәншіл, кекшіл, өзімшілдік, айналадағылардан шексіз талап ету;

+Ж.: Бағалау жағдайына ризашылдық ету, жақындықты марапаттау, оның үлгісінде жүру;

-Ж.: Ой құндылығының және жақындылығына күмәндану, дүниеге әділсіз қарауды әшкерлеу.

Эмотивті тип:

+Б.: Жылы жүректі, эмоционалды, борыш сезімі, жақсылық тілегіштік және тактилділік;

-Б.: Өте сезімтал, қарым-қатынастың ерекше стильін қажет етеді, негізгіні көре алмау, әр нәрсеге байлану;

+Ж.: Өнерге қатынас, басқалардың уайымына субъективті кіру қажеттілігі, жұмыста және қарым-қатынаста формальді шектеудің болмауы;

-Ж.: Отбасы ауруы және мәселелер, шиеленістер, жақындары және басшылар жағынан әділетсіздік.

Дистимді тип:

+Б.: Мезгілділік, жауапкершілік, әділдік, пунктуальділік;

-Б.: Инерттілік, баяулылық, пассивтілік, орта қуанышына ортақтаса алмау;

+Ж.: «адам-белгілер жүйесі», «адам-табиғат» мамндығының типі, жұмыс жылдамдығын қажет етпейді;

-Ж.: Жағдайдың өзгерісін тез жауап қайтару қажеттігі, жұмыс тәсілін өзгерту, шешімді тез қабылдау, жаңа қызметкерлермен тез тіл табысу, адамдармен танысу.

Мазасыз-қорқақ тип:

+Б.: Сезімталдық, өзін кінәлау, эмоциональдылық, қызығушылық, достық қатынас;

-Б.: Адам мен жағдайға «жабысу» тендециясы, тірек бола алмау, жаңа дүниеден қашу, дербестіктің болмауы, әділетсіздікті үнсіз мойындау;

+Ж.: Басқа адамдармен бір типті қатынас, нақты анықталған құқық және міндет, ынтаның қажетсіздігі, лидерлік;

-Ж.: Басқалар тарапынан әділетсіз кінәлау, мазақтау, қарым-қатынасты анықтауға қажеттілік.

Экзальтилденген тип:

+Б.: Эмоционалдылық, баға және іс-әрекеттін айқындығы;

-Б.: Сезімдерін ұстай алмау, ашуланшақ немесе жасқаншақ, эгоизм;

+Ж.: Барын салып жұмыс істеу, сезімге деген «азықтың» болуы;

-Ж.: Жұмыстың бірыңғайлылығы, айналадағылардан жоғары бағалауды қажет ету, нұсқаумен шектелу, жағымсыз сезім және жағдайдың «тереңдігі».

Циклотимді тип:

+Б.: Дүниеге стандартты емес қатынас, салмақтылықты қажет ету және романтикалылықты қажет ету;

-Б.: Өзінің ішкі әлеміне үңілу, бағалаудың субъективтілігі;

+Ж.: Жұмыс ырғағының жеке даралылығы, өмірдің қаңғыбастық бейнесі;

-Ж.: Қалыпты жағдайдан айрылған жағдайлар, график бойынша жұмыс, жұмыс жағдайына байланысты адамдармен кең қарым-қатынас жасау қажеттілігі.

Қозғыш тип:

+Б.: Күштілік, инициативтілік, шаруашыл, адал ниет, балалармен жануарларға деген махаббат;

-Б.: Тітіркендіргіштік, ашуланшақтық, қарсыластыққа шыдамау, «қолын көтеруге» бейімділік, кызығушылықтарда өзін ұстай алмау.

+Ж.: Ақыл-ой және физикалық белсенділік жағдайы, жалғыздықтағы жұмыс;

-Ж.: Кінәлау, қарсы әркет ету, моралдық және материалдық шығын жағдайы.

Педантты тип:

+Б.: Міндеттілік, тең көңіл-күй, сенімділік, тәртіптілік;

-Б.: Тынышсыз, тұтығушылық, формализм, өзін және басқаларды қажетсіз тексеру, анықсыздық жағдайда шешім таба алмау;

+Ж.: Нұсқауға сай берілген тапсырманы іске асыру мүмкіндігі, қарым-қатынастағы тұрақтылық;

-Ж.: Белгісіздік жағдайында стандартты емес және жеке шешім қабылдауға деген талап.

Демонстративті тип:

+Б.: Күшті, қысылмай әрекет етушілік, өзіне қарата алу, әртістік мәліметтер, сезімнің айқындылығы;

-Б.: Эгоистік, фантазерлық, шынайы еместілік, шешімді қажет ететін сұрақтардан қашу;

+Ж.: «Шоу» ұйымдастыра алу, сахынада өзін еркін ұстау, басқалардың қамын ойлау;

-Ж.: Ойын мен өтіріктің ашылып қалу мүмкіндігі, «көрермендердің» бағаламауы, «жұлдыз» болу құқығын шектеу, немқұрайлық.

Г. Шмишек сауалнамасы: бұл әдістемені Г. Шмишек 1970 жылы К.Леонгардтың акцентуалдық тұлға концепциясы негізінде өңдеп шығарды. Пішіні бойынша бұл сауалнама «иә» немесе «жоқ» деген екі нұсқалы жауап ұсынатын 88 сұрақтан тұрады.

Тестілеуден кейін алынған жауаптар кілт көмегімен өңделеді. Қорытындысында әрбір акцентуация типі бойынша баллдар көрсеткіштері шығады. Содан кейін алынған көрсеткіштер сәйкесінше коэффиценттер бойынша формулаға салынып есептелінеді.

Баллдар суммасы *коэффицент = қорытынды көрсеткіш.

Әрбір акцентуация типі бойынша келесі көрсеткіштер қолданылады:

Гипертимді – 3
Циклотимді – 3
Экзальтилденген – 6
Эмотивті – 3
Мазасыз-қорқақ – 3
Педантты – 2
Қозғыш – 3
Демонстративті – 2
Тіреліп қалушы – 2
Дистимді – 3

Соңғы нәтиже көрсеткіш акцентуациялық тип бойынша орташа белгімен салыстырылады және сәйкес диагностикалық шешім шығарылады.

Шмишек сауалнамасы көмегімен акцентуацияның келесі 10 типі анықталады:

studfile.net

Сұрақнама мәтіні

Сіз көбіне көтерінкі көңіл-күйде боласыз ба?
Сізге қарсы айтылған сындарға сезімталсыз ба?
Кинода, театрда, әңгімелесуде сіздің көзіңізге жас оралу бола ма?
Бір жұмыс істеп, оның дұрыстығына күмәндаңасыз ба және ол дұрыс екендігіне көз жеткізбей тынышталмайсыз ба?
Балалық кезде сіз, сенің құрбыларындай батыл болдыңыз ба?
Сіздің көңіл-күйініз тез ауыспалы ма?
Топта, қоғамдық ортада сіз жұрттың назарында боласыз ба?
Мынадай жағдай сізде байқала ма? Сіз әр кімге себепсіз айғай шығарасыз.
Сіз салмақты адамсыз ба?
Сіз бір нәрсеге танқала аласыз ба?
Сіз шешім қабылдай аласыз ба?
Сізді біреу реңжітсе тез ұмыта аласыз ба?
Сіз нәзік жүректісіз бе?
Пошта қорабына хат салып тұрып, сіз оның қорапқа түскен түспегенін қолыңызбен тексересіз бе?
Сіз ең жақсы жұмыскерлер қатарында болуға ұмытыласыз ба?

17. Сіз барлық жерде және барлығыңда тәртіп сақтауға тырысасыз ба?

18. Сіздің көңіл- күйініз сыртқы факторларға тәуелді ме?

19. Сізді таныстарыңыз жақсы көре ме?

20. Сізде ішкі қобалжулар (мүмкін болатын қасырет, жаманшылықты түйсіну сезімі) жиі бола ма?

21. Сізде көбіне төмен көңіл-күйлер бола ма?

22. Сізде бір рет болса да жүйкелік күйзеліс немесе истерика болды ма?

23. Сізге бір орында ұзақ отыру қиын ба?

24. Сізге қатысты әділсіз іс-әрекет жасалса, сіз бар күшіңізді салып өз ойыңызды дәлелдеуге тырысасыз ба?

25. Сіз қой немесе тауықты бауыздай аласыз ба?

26. Сізге үйдегі перденін немесе дастарханның дұрыс орналаспауы әсер ете ме, әлде сіз оларды бірден дұрыстауға кірісесіз бе?

27. Сіз балалық шағыңызда үйде жалғыз қалуға қорқатын едіңіз бе?

28. Сізде көңіл-күйініздің толқуы жиі бола ма?

29. Сіз өз мамандығыңыздың мықты иегері болуыңызға үнемі талпынасыз ба?

30. Сіз тез реңжисіз ба?

31. Сіз мүлтіксіз ешқандай ойсыз көңілді бола аласыз ба?

32. Шексіз бақыт сезімі, Сізді мүлдем төмендететін кездер бола ма?

33. Қалай ойлайсыз, Сіз әзіл-ысқақтық спектаклдің жүргізушісі болалар ма едіңіз?

34. Сіз қалыпты жағдайда адамдар жөніндегі ойыңызды ашық, тікелей және екі ойсыз айтасыз?

35. Сізде қанды көргенде жаман сезім туындамайды ма?

36. Сіз жоғары тұлғалық жауапкершілікті қажет ететін жұмысты жақсы көресіз бе?

37. Басқаларға қатысты әділетсіздік жасалса, Сіз оларды ақтап шығуға бейімсіз бе?

38. Сізге қараңғы жер төлеге түсуден қорқасыз ба?

39. Сіз жылдамдықты қажет ететін, бірақ сапаға көп талап қойылмайтын жұмысты қалар ма едіңіз?

40. Сіз қарым-қатынасшылсыз ба?

41. Сіз мектепте өлеңдерді өз еркіңізбен мәнерлеп айтатың ба едіңіз?

42. Сіз балалық шағынызда үйден қаштыңыз ба?

43. Сізге өмір қиын болып көріне ме?

44. Дау-жанжалдан кейін Сіздің реңжігенініз соншалық, жұмысқа бару мүмкін емес сияқты болып көрінеді ме?

45. Сәтсіз жағдайларда Сізде әзілдеу сезімі жоғалмайды деп айтуға бола ма?

46. Егерде сізді біреу реңжітсе, Сіз достасуға бірінші қадам жасарма едіңіз?

47. Сіз жануарларды жақсы көресіз бе?

48. Үйден шығып кеткен соң, бір оқиға болмасын деп, тексеруге қайтып ораласың ба?

49. Кейде, Сізге немесе Сіздің жақындарыңызға жаман бірнәрсе болады деген анық емес ойлар келеді ме?

50. Сіз өз көңіл-күйінізді өте құбылмалы деп ойлайсыз ба?

51. Сізге сахынаға шығу немесе көп адамдар алдыңда баяндама оқу қиын ба?

52. Егер Сіздің намысыңызға тисе, Сізді реңжіткен адамды жұдырықпен ұра аласыз ба,?

53. Сізде басқа адамдарға деген қарым-қатынас қажеттілігі жоғары ма?

54. Сіз, қандайда бір нәрсеге көңіліңіз қалған кезде қатты күйзелетін адамдар қатарына жатасыз ба,?

55. Сізге ұйымдастырушылық іс-әрекетті қажет ететін жұмыстар ұнай ма?

56. Сіз алдағы кедергілерге қарамай өзініздің мақсатыңызға жетуге ұмытыласыз ба?

57. Трагедиалық кинолар, Сіздің көзіңізге жас келетіндей әсер ете ме?

58. Сол күнгі не болашақ жайлы ойларыңызға байланысты, Сізде үнемі ұйықтау қиын бола ма?

59. Кейде Сіз мектепте құрбыларыңызға тапсырманы көшіруге берерме едіңіз?

60. Мәйттен жалғыз айналып өту үшін, Сізге үлкен ерік-жігер қажет пе?

61. Сіз бөлмеңізде заттардың өз орыныңда болуын қатаң бақылайсыз ба?

62. Мынадай жағдай сізде бола ма, Сіздің көңіл-күйіңіз ұйықтар алдында көтерінкі болып, ұйқыдан тұрғаннан кейін жабыраңқы күйде болады?

63. Сіз жаңа жағдайға тез үйренесіз бе?

64. Сізде бас аурулары бола ма?

65. Сіз жиі күлесіз бе?

66. Сіз өзініздің ұнатпайтын, бағаламайтың, силамайтың адамдармен де амандасасыз ба?

67. Сіз пысық адамсыз ба?

68. Сіз әділетсіздіктерге қатты қайғырасыз ба?

69. Сіз табиғатты досым дейтіндей жақсы көресіз бе?

70. Үйден кетерде немесе ұйықтар алдыңда Сіз, газ сөнулі екенің, есік жабық екенін тексересіз бе?

71. Сіз аса қорқақсыз ба?

72. Ішімдікті ішкен кезде Сіздің көңіл-күйініз өзгереме?

73. Сіз жастық шағыңызда шығармашылық ұйымдарға өз еркінізбен қатыстынызба?

74. Сіз өмірді пессимистік қабылдайтыңыз соншалық, қуанышты күтпейсіз?

75. Сізді саяхаттауға жиі тартып тұра ма?

76. Сіздің көңіл-күйіңіз жылдам ауыса ала ма, қуанышты күйден кенеттен жабырқанқы күйге ауысу?

77. Сіз топта достарыңыздың көңіл-күйін оңай көтере аласыз ба?

78. Сіз ұзақ уақыт реңжейсіз бе және қаты уайымдайсыз ба?

79. Сіз басқа адамдардың қайғысын ұзақ уақыт уайымдайсыз ба?

80. Сіз мектепте оқығанда дәптер жолында сия, дақтар қалғанда, жиі жаңа дәптерге көшіретін едіңіз бе?

81. Сіз адамдарға күдікпен, сенімсіздікпен қарайсыз ба?

82. Сіз қорқынышты түстер жиі көресіз бе?

83. Сізде жүріп бара жатқан поездің дөңгелегіне астына түсіп қаламын деп сақтанасыз ба?

84. Көңілді топта, Сіз өзіңізді көңілді ұстайсыз?

85. Шешімін табуды қажет ететің, қиын мәселеден ойынызды басқа нәрсеге ауыстыра аласыз ба?

86. Сіз ішімдікті қабылдағанда, өзіңізді еркін сезініп, ашыла түсесіз?

87. Сіз әңгімелесу кезінде сөзге сараңсыз ба?

88. Егер Сізге сахынада ойнау қажет болса, онда Сіз рөлге кіріп, оның тек қана ойын екенін ұмытасыз?

КІЛТ:

№ П/П	Акцентуация типтері	Сәйкес келетін жауаптар	Қалыпты коэффициент
1.	Гипертимді	1,11,23,33,45,55,67,77
2.	Тіреліп қалушы	2,-12,15,24,34,37,-46,56,-59,68,78,81
3.	Эмотивті	3,13,-25,35,47,57,69,79
4.	Дистимді	9,21,-31,43,-53,-65,-75,87
5.	Мазасыз-қорқақ	-5,16,27,38,49,60,71,82
6.	Экзальтилденген	10,32,54,76
7.	Циклотимді	6,18,28,40,50,62,72,84
8.	Қозғыш	8,20,30,42,52,64,74,86
9.	Педантты	4,14,17,26,36,-39,48,58,61,70,80,83
10.	Демонстративті	7,19,22,29,41,44,-51,63,66,73,85,88

Оларға қысқартулар мен түсініктер енгізілген.

Гипертимді тип:

+Б.: Қарым-қатынасшылдық, күштілік, оптималдылық, өмірлік мәселелерге жеңіл қарау, эрудициялылық;

+Ж.: Жұмыстық қатынас, жеңіл байланысулардың көптігі, терең өндеусіз оперативті шешімдер қажеттілігі;

-Ж.: Талдау қажеттілігі, шешімге жауапкершілік, еріксіз жалғыздық, ортаның бірінғайлылығы.

Тіреліп қалушы:

+Б.: Принципшілдік, табандылық, ұстамдылық, парыз сезімінің болуы, өзін құрбан қылу;

-Б.: Күмәншіл, кекшіл, өзімшілдік, айналадағылардан шексіз талап ету;

+Ж.: Бағалау жағдайына ризашылдық ету, жақындықты марапаттау, оның үлгісінде жүру;

-Ж.: Ой құндылығының және жақындылығына күмәндану, дүниеге әділсіз қарауды әшкерлеу.

Эмотивті тип:

+Б.: Жылы жүректі, эмоционалды, борыш сезімі, жақсылық тілегіштік және тактилділік;

-Б.: Өте сезімтал, қарым-қатынастың ерекше стильін қажет етеді, негізгіні көре алмау, әр нәрсеге байлану;

-Ж.: Отбасы ауруы және мәселелер, шиеленістер, жақындары және басшылар жағынан әділетсіздік.

Дистимді тип:

+Б.: Мезгілділік, жауапкершілік, әділдік, пунктуальділік;

-Б.: Инерттілік, баяулылық, пассивтілік, орта қуанышына ортақтаса алмау;

+Ж.: «адам-белгілер жүйесі», «адам-табиғат» мамндығының типі, жұмыс жылдамдығын қажет етпейді;

Мазасыз-қорқақ тип:

+Б.: Сезімталдық, өзін кінәлау, эмоциональдылық, қызығушылық, достық қатынас;

+Ж.: Басқа адамдармен бір типті қатынас, нақты анықталған құқық және міндет, ынтаның қажетсіздігі, лидерлік;

-Ж.: Басқалар тарапынан әділетсіз кінәлау, мазақтау, қарым-қатынасты анықтауға қажеттілік.

Экзальтилденген тип:

+Б.: Эмоционалдылық, баға және іс-әрекеттін айқындығы;

-Б.: Сезімдерін ұстай алмау, ашуланшақ немесе жасқаншақ, эгоизм;

+Ж.: Барын салып жұмыс істеу, сезімге деген «азықтың» болуы;

Циклотимді тип:

+Б.: Дүниеге стандартты емес қатынас, салмақтылықты қажет ету және романтикалылықты қажет ету;

-Б.: Өзінің ішкі әлеміне үңілу, бағалаудың субъективтілігі;

+Ж.: Жұмыс ырғағының жеке даралылығы, өмірдің қаңғыбастық бейнесі;

Қозғыш тип:

+Б.: Күштілік, инициативтілік, шаруашыл, адал ниет, балалармен жануарларға деген махаббат;

+Ж.: Ақыл-ой және физикалық белсенділік жағдайы, жалғыздықтағы жұмыс;

-Ж.: Кінәлау, қарсы әркет ету, моралдық және материалдық шығын жағдайы.

Педантты тип:

+Б.: Міндеттілік, тең көңіл-күй, сенімділік, тәртіптілік;

+Ж.: Нұсқауға сай берілген тапсырманы іске асыру мүмкіндігі, қарым-қатынастағы тұрақтылық;

-Ж.: Белгісіздік жағдайында стандартты емес және жеке шешім қабылдауға деген талап.

Демонстративті тип:

+Б.: Күшті, қысылмай әрекет етушілік, өзіне қарата алу, әртістік мәліметтер, сезімнің айқындылығы;

-Б.: Эгоистік, фантазерлық, шынайы еместілік, шешімді қажет ететін сұрақтардан қашу;

+Ж.: «Шоу» ұйымдастыра алу, сахынада өзін еркін ұстау, басқалардың қамын ойлау;

Баллдар суммасы *коэффицент = қорытынды көрсеткіш.

Әрбір акцентуация типі бойынша келесі көрсеткіштер қолданылады:

1) Гипертимді – 3

2) Циклотимді – 3

3) Экзальтилденген – 6

4) Эмотивті – 3

5) Мазасыз-қорқақ – 3

6) Педантты – 2

7) Қозғыш – 3

8) Демонстративті – 2

9) Тіреліп қалушы – 2

10) Дистимді – 3

Шмишек сауалнамасы көмегімен акцентуацияның келесі 10 типі анықталады:

1.Гипертимді тип ( ГП)

Бұл типтің байқалатын ерекшелігі болып әркезде немесе жиі көтеріңкі көңіл-күйде болуы саналады. Ол жоғары белсенділікпен, қызметке деген қызығушылығымен ерекшеленеді. Оған жақсы қарым-қатынас, жоғары сөз аңдушылық қасиеті тән, өмірге оптимистік көзбен қарайды, қиыншылықтар туған жағдайда да оптимистігін жоғалтпайды.

2. Циклотимді тип (ЦТ)

Бұл типтің маңызды ерекшелігіне гипертимдік және дистимдік күйдің ауысып тұруы жатады. Сондай-ақ, бұл өзгерістер сирек және кездейсоқ болып табылмайды. Гипертимді фазада, мінезде- қуанышты оқиға тек көтеріңкі эмоцияны ғана емес, сондай –ақ қызметке деген құлшыныс, белсенділіктің де оянуына алып келеді. Ал қайғылы оқиға салғыртыққа, ренішке әкеледі. Бұл кезде адамның жай күйінде ойлау реакциясының баяулығы, эмоцианалдық көңіл аударудың төмендеуі сипаты байқалады.

3. Экзальтилденген немесе шат көңіл билеген тип (ЭК)

Экзальтилденген тұлғаның бастапқы ерекшелігі болып қарқынды, толқуы, шат көңіл билеген реакция табылады. Олар қуанышты оқиғадан кейін шат көңілде бола тұрып, қайғылы оқиға немесе фактіге байланысты тығырықтан оңай шыға алады, ал ішкі алған әсерімен толқулары сыртқы бейнесінде айқын көрініп тұрады.

4. Эмотивті тип (ЭМ)

Жіңішке эмоциялық аймағында терең және жоғары сезімталдық сипатына ие. Бұл адамдар жұмсақ, ашық, эмоционалды, эмпатиясы жоғары дамыған. Осы айтылған барлық ерекшеліктер сыртқы реакциялар кезінде айқын көрінеді.

5. Мазасыз-қорқақ тип (ТР)

Бұл типтің бастапқы ерекшелігі: жоғары мазасыздық, болған сәтсіздіктер жайында көп ойлану, өз тағдыры жайлы күйзелу және жақын туыстарының ертеңгі күнін ойлау болып табылады. Бірақ бұлай күйзеліске ұшырай берудің объективті жайы жоқ, қорқақтық және жүрексіздігімен ерекшеленеді. Сыртқы жағдайлар алдында әр кезде қорқыныштың болуы, өз күшіне сенімсіздікпен қарауға алып келеді.

Дата добавления: 2015-09-05; просмотров: 2322 | Нарушение авторских прав

mybiblioteka.su — 2015-2019 год. (0.02 сек.)

mybiblioteka.su

Жеткіншектер акцентуациясын анықтауға арналған Шмишек тесті Мақсаты

Жеткіншектер акцентуациясын анықтауға арналған Шмишек тесті
Мақсаты: Акцентуация көрініс беруінін анықтап, оның түрін және күшін бағалау.Бұл тесті құру негізіне К.Леонгардтың жеке тұлға акцентуациясы туралы тұжырымдамасы алынған. К.Леонгардтың бұл концепциясы бойынша, акцентуация деп барлық адамға тән психикалық қасиеттердің кейбір көрсеткіштері ерекше дамып, шектен шыққанын айтады.

Нұсқау: Сізге 97 сұрақ ұсынылып тұр, олардың әрқайсысына сіз «иә» немесе «жоқ» деп жауап беруіңіз қажет. Ойлануға көп уақыт жұмсамаңыз. Мұнда «жаман» немесе «жақсы» жауаптар болуы мүмкін емес.
«Мінез акцентуациясын бағалау» тесті:
1. Сіздің көңіл-күйіңіз жарқын, қайғыланбаған бола ма?

2. Тіл тигізгенді, ренішті сіз жақын қабылдайсыз ба?

3. Сіз оңай жылай саласыз ба?

4. Сізде қандай-да бір жұмысты аяқтағаннан соң, оның орындалу сапасында күмән пайда бола ма және барлығы дұрыс істелінді ме — деп тексеруге жүгінесіз бе?

5. Балалық шағыңызда сіз күрбыларыңыз сияқты батыл болдыңыз ба?

6. Сіздің көңіл-күйіңіздің бірден өзгеруі жиі бола ма?

7. Ойын-сауық кезінде сіз назар ортасында боласыз ба?

8. Сіз ерекше себепсіз ұрысқақ және ашуланшақ болатын, және айналадағылар сізге тимеген дұрыс, — деп санайтын күндер бола ма?

9. Сіз сізге келген хаттарды, оқыған соң, бірден жауап қайтарасыз ба?

10. Сіз салмақты адамсыз ба?

11. Сіз айналадағы барлығын ұмытып кететіндей, уақытша бір нәрсемен

қатты айналысып кетуге қабілетіңіз жете ме?

12. Сіз тапқыр (іскер) адамсыз ба?

13. Сіз реніш пен сізге жасалған қорлықты тез ұмытасыз ба?

14. Сіз жұмсақ көңілді адамсыз ба?

15. Сіз почта жәшігіне хат тастағанда, оны онда түскенін не түспегенін

тексересіз бе?

16. Сіздің мақтан сүйгіштігіңіз сізден жұмыста (оқуда) алдыңғы қатарлылардың бірі болуыңызды талап етеді ма?

17. Сіз балалық шағыңызда найзағай мен иттерден қорықтыңыз ба?

18. Сіз кейде әдепсіз әзілге күлесіз бе?

19. Сіздің таныстарыңыз арасында сізді педант деп санайтын адамдар бар ма?

20. Сіздің көңіл-күйіңіз тыста болып жатқан жағдай мен оқиғаларға тәуелді ма?

21. Сіздің таныстарыңыз сізді ұнатады ма?

22. Сіз күшті ішкі ұмтылыс пен іздену сезіміне өзіңізді жиі билетіп аласыз ба?

23. Сіздің көңіл-күйіңіз әдетте төмен түсіп жүре ме?

24. Сіз ауыр жүйке күйзелісін бастан кешіре отырып, еңіреп жылаған

кездеріңіз болды ма?

25. Бір орында көп уақыт отыру сізге ауыр тие ма?

26. Сізге әділетсіздік жасалса, сіз өзіңіздің мүддеңізді қорғайсыз ба?

27. Сіз кейде мақтанасыз ба?

28. Сіз қажет болған кезде үй жануарын немесе құсты соя алатын едіңіз бе?

29. Егер перде немесе дастарқан қисық ілініп түрса сіз ызаланасыз ба? Оны дұрыстауға тырысасыз ба?

30. Балалық шағыңызда сіз үйде жалғыз қалуды қорқатын едіңіз бе?

31. Сіздің көңіл-күйіңіз айқын себептерсіз жиі бұзылып тұра ма?

32. Өзіңіздің кәсіби қызметіңізде сіз ең жақсылардың қатарында болып

көрдіңіз ба?

33. Сіз тез ашуланасыз ба?

34. Сіз көңілді болып, жылтынбай бола аласыз ба?

35. Сіздің бақытқа кенеліп тұратын кездеріңіз болып тұра ма?

36. Ойын — сауық қойылымдарында сіз конферансия ролін ойнай алатын

едіңіз бе?

37. Өзіңіздің өміріңізде өтірік соғып көрдіңіз бе?

38. Адамдарға сіз солар туралы пікіріңізді олардың көздеріне қарап тура

айтасыз ба?

39. Қанға сіз қобалжымай қарай аласыз ба?

40. Өзіңіз ғана жауапты жұмыс сізге ұнай ма?

41. Әділетсіздікке ұшыраған адамдарға сіз жақтасасыз ба?

42. Қараңғы қоймаға түсу мен қараңғы бос бөлмеге кіру, қажеттілігі сізді

қобалжытады ма?

43. Сіз тез істелетін және көп еңбекті керек етпейтін кәсіпке қарағанда, көп уақыт пен дәлдікті қажет ететін кәсіпті артық көресіз бе?

44. Сіз адамдармен көп араласатын адамсыз ба?

45. Сізге мектепте өлеңді мәнерлеп айту ұнайтын еді ма?

46. Балалық шағыңызда үйден қашқан кездеріңіз болды ма?

47. Автобуста қарттарға орынды сіз әдетте ойланбай, бірден бересіз бе?

48. Сізге өмір жиі қиын болып көрінеді ма?

49. Сіз бір дау-жанжалдан кейін берекеңіз кетіп жұмысқа келе алмайтын

күйді кешіп көрдіңіз ба?

50. Сәтсіздік кезінде сіз әзілкештігіңізді сақтайсыз деп айтуға бола ма?

51. Егер біреуді өкпелетсеңіз онымен татуласуға тырысасыз ба? Татуласуға бірінші болып қамданасыз ба?

52. Сіз жануарларды өте жақсы көресіз ба?

53. Үйден шығып кетіп, газ, электр шамын өшіруді ұмытпадым ба деп,

қайтып оралған кездеріңіз болды ма?

54. Сізге немесе сіздің туыстарыңызға бір нәрсе болуы тиіс деген ойлар сізді мазалады ма?

55. Сіздің көңіл-күйіңіз ауа — райына қатты тәуелді ма

56. Үлкен аудиторияның алдына шығып сөз сөйлеу сіз үшін қиын ба?

57. Біреуге ашуланып қол жұмсауыңыз мүмкін ба?

58. Ойын -сауық құрып жүруді сіз өте жақсы көресіз бе?

59. Сіз не ойлап тұрғаңызды әрқашан айтасыз ба?

60. Бір нәрсеге түңілудің әсерінен сіз қайғыға, бәрінен күдер үзетін жағдайға түсе аласыз ба?

61. Қандай — да бір істе сізді ұйымдастырушының ролі қызықтырады ма?

62. Егер сізге мақсатқа жету жолында қандай-да бір тосқауыл кездессе, сіз табандылық танытасыз ба?

63. Сізге жағымсыз адамдар сәтсіздікке ұшырағанда, сіз қанағат сезімін

әйтеуір бір кезде болсын сездіңіз бе?

64. Трагедиялық фильм сізді, көзіңізге жас келетіндей қобалжыта алады ма?

65. Өткен не келешек күндер проблемалары туралы ойлар сізді жиі

ұйықтатпайды ма?

66. Мектепте жолдастарыңызға айтып тұратын не көшіргізетін қасиетіңіз бар еді ма?

67. Қараңғыда жалғыз өзіңіз мазар арқылы өте алатын едіңіз бе?

68. Егер кассада қателесіп көп ақша беріп қойса, ол ақшаны ойланбай

қайтарасыз ба?

69. Үйіңізде әр заттың өзінің орнында түру керектігіне үлкен мән бересіз бе?

70. Өте жақсы көңіл-күймен ұйқыға жатып, таңертең бірнеше сағатқа

созылатын күймен оянған кездер сізде болып тұра ма?

71. Жаңа жағдайға оңай бейімделесіз бе?

72. Басыңыз жиі айнала ма?

73. Сіз жиі күлесіз бе?

74. Сіз жақтырмайтын адамға, өзіңізді шын сезіміңізді ешкімге білдіртпей, жылы шырай таныта аласыз ба?

75. Сіз қызу қанды және епті адамсыз ба?

76. Әділетсіздік жасалынса сіз қатты күйзелесіз ба?

77. Сіз табиғатқа кұмар, қамқоршысыз ба?

78. Үйден кеткенде не ұйқыға жатқанда, крандардың жабылуын, жарықтың сөндірілуін, есіктерідің құлыптануын тексересіз бе?

79. Сіз жиі шошитын жансыз ба?

80. Сіз ішкен алкоголь сіздің көңіл — күйіңізді өзгерте алады ма?

81. Көркемпаздық үйірмелеріне ынтаңызбен қатысасыз ба?

82. Сізді кейде үйден алыс кетіп қалуға тартып тұра ма?

83. Әдетте өмірге сіз кішкене пессимистікпен қарайсыз ба?

84. Сізде көтеріңкі көңіл-күйден қамыққан күйге ауысулар болып тұра ма?

85. Сіз айналадағыларыңыздың көңілін көтертіп, компания жаны бола аласыз ба?

86. Сіз өзіңізде қаһар мен өкінішті көп уақыт сақтайсыз ба?

87. Басқалардың қайғысына ортақтасып сіз де ұзақ уақыт қайғырып жүресіз бе?

88. Сізге айтылған кемшіліктердің дұрыстығын біліп, сіз олар мен әрқашан келісесіз бе?

89. Мектеп жасыңызда қателерді түзету кесірінен, дәптердегі бір парақты қайтіп көшіре алатын едіңіз ба?

90. Сіз сенгіш адамнан гөрі, сақтық сақтайтын және ешкімге сенбейтін жансыз ба?

91. Сіз қорқыныш түстерді жиі көресіз бе?

92. Кейде сізде, егер сіз перронда тұрсаңыз, жақындап келе жатқан пойыздың астына өз еркіңізге қарсы секіріп кететіндей немесе үлкен үйдің жоғарғы этажынан секіретіндей, сізден айрылмайтын сондай ойлар туады ма?

93. Көңілі көтеріңкі адамдар арасында сіздің де көңіліңіз көтеріле ме?

94. Сіз күрделі проблемаларды аз немесе мүлдем ойламайтын адамсыз ба?

95. Алкогольдің әсерінен сіз кенеттік импульсивті әрекеттер жасайсыз ба?

96. Әңгіме құрғанда сіз сөйлеуден гөрі, көп үндемейсіз ба?

97. Біреуді суреттей отырып, уақытша өзіңіздің қандай екендігіңізді ұмытып кете алатын едіңіз ба?

«Шмишек-Леонгард» тестінің кілті.

Әрбір шкала бойынша оң жақтар(+) мен сол жақтар (-) саналады. Алынған балдар шкала бойынша өлшеніп, нәтижесі коэффициентке көбейтіледі- әр типке өзінің акцентуациясы бар. Шығарылған нәтиже бойынша 10 көрсеткіш шығады.

Мінез акцентуациясы:
1.Демонстравт тип х2 (шыққан шкаланын мағынасын 2-ге көбейту)

Қосу (+): 7, 19, 22, 29, 41, 44, 63, 66, 73, 85, 88.

Алу (-): 51
2. Астено-невротикалық тип х2

+: 2, 15, 24, 34, 37, 56, 68, 78, 81.

-: 12, 46, 59.
3. Эпилептоидтық тип х2

+: 4, 14, 17, 26, 39, 48, 58, 61, 70, 80, 83

-: 36.
4. Тұрақсыз тип х3

+: 8, 20, 30, 42, 52, 64, 74, 86

-: Жоқ.
5. Гипертимдік тип х3

+: 1, 11, 23, 33, 45, 55, 67, 77.

-: Жоқ
6. Сенситивтік тип х3

+: 9, 21, 43, 75, 87.

-: 31, 53, 65.
7. Шизойдтық тип х3

+: 16, 27, 38, 49, 60, 71, 82.

-: 5
8. Циклоидтық тип х3

+: 6, 18, 28, 40, 50, 62, 72, 84.

-: Жоқ
9. Аффекті-экзальтациялық х6

+: 10, 32, 54, 76

-: Жоқ.
10. Лабильдік тип х3

+: 3, 13, 35, 47, 57, 69, 79.

-: 25.

Тест нәтижесін талдау.
Сұрақтар соңында жақшада берілген номерлер акцентуация типін көрсетеді. Әр номер бойынша жиналған оң жауаптар санын кестеде көрсетілген коэффицетке көбейту арқылы акцентуацияның баллы анықталады. Нәтижесі 12 баллдан артық болса акцентуацияның сол түрі орын алғанын білдіреді.

Әрбір типтің акцентуациясының максималды көрсеткіші — 24 балл.

0-12— қасиет анықталмаған;

13-18- орташа көрсеткіш

19-24- акцентуация белгісі.

Леонгардтың мінез акцентуация типтерінің сипаттамалары.
1. Гипертимдік тип. Негізгі ерекшелігі — көңіл-күйі барлық уахытта көтеріңкі болып жүретін, болашағына үлкен үмітпен қарайтын оптимистер. Олар өте сирек ашуға бөленіп, агрессия көрсетеді. Барлық уақытта көпшіліктің ішінде болуға, жетекші болуға құмар. Қызығушылығы өзгермелі, сондықтан бір істен екінші түріне тез ауысады, бастаған істерін аяғына жеткізбей тастап кетуге, теріс мінез көрсетуге жақын. Гипертимияның белгісі бар жасөспірімдер неше түрлі оқиғаларға, романтикаға бейімді. Басқалардың өз басына билік жүргізгенін жақтырмайды, ал өзінен үлкен балалар қамқорлық көрсеткенін ұнатады, олардың әсеріне тез бөленеді. Сәтсіздікке реакциясы өте күшті, бірақ тез басылады. Паталогияда жабысыңқы идеялар неврозы түрінде көрініс береді.

2. Лабильдік тип. Аффектілі тұрақсыздар, кей кезде ешқандай себепсіз көңіл-күйлері тез және кенет өзгеретін адамдар. Барлық қарым-қатынасы және іс-әрекеттері көңіл-күйіне байланысты — жұмысқа жарамдылығы, хал-жайы, табыстылығы т.б. Эмоциясы өте нәзік ұйымдастырылған: терең сезінуге және жағдайларды бастан кешуге қабілетті. Қоршаған ортадағылармен жақсы қарым-қатынаста болуға бейімді. Оны маңтағанда, мадақтағанда, сыйлағанда шын жүректен қуанып, ұзақ уахыт шат болып жүреді. Махабатта қатты ренжігіш, Бірақ қажетті болса қамқорлық көрсетуге, қорғауға даярлық көрсетеді.

3. Сенситивтік тип. Үлкен компанияларды, дабр-шу шығаратын ойындарды жақтырмайды. Бейтаныстармен қарым-қатынас жасамайды. Туған-туысқандарына бауырмал, ашық-жарқындық белгілері басым. Оларға бір эмоциялық жағдайдан екіншісіне көшу ауыр. Барлық нәрселердің өз орнында болғанын, адамдар өз ойларын анық жинақтап айтқанын ұнатады. Ескертулерге өте нәзік әсерленеді, ашулы, қамыққан кездерде қарсылық көрсетпестен іштен тынып жүруге бейімді, кекшілдік білдіреді. Өзін өзі қатал бағалап, кемістіктерім өте көп деп есептейді. Паталогияда -эпилептикалық психопатия.

4. Шизойдтық тип. Тұйық, қарым-қатынасы шектеулі. Шизойдтық жеткіншектер — тынымсыздықтың өте жоғары сатысындағы меланхоликтер. Өздерінің достары жоңтығынан жалғыздық сезіміне бөленіп жүреді де одан да бетер тұйықталады. Өздеріне сенімі төмен, өз кабілеттілігін бағаламайтын, азайтып көрсететін, басқалардан өзін қорғап жүретін адамдар. Ұялшақ, жауапкершіліктен қорқады. Олардың аффектілік реакциялары өзін-өзі қорғау механизмі.

5. Эпилептоидтық тип. Аффектілік ұстамалы. Көңіл-күйі тұрақсыз, көтеріңкі болуы қысқа мезгілге созылады, ал бұзылуы ұзақтығымен және аффектісінің өте терең жүруімен сипатталады. Аффект барысында ерекше және себепсіз қатыгездік көрсетіп, ашуланған адамын ұрып-соғуға дейін барады. Депрессия кезінде тынымсыз, тез шаршайды, шығармашылық белсенділігі төмендейді.

6. Тұрақсыз тип (Қозғыштың). Көңіл көтеруге, сырапшылыққа, уақытын бос өткізуге әуесқой, импульсивті, реактивті. Ерік күші дамымаған, әмоциясы тұрақсыз. Патологияда — эпилептоидты психопатия.

7. Астено-невротикалық тип. Көңіл-күйі айнымалы, ашушаң, ипохондрияға бейім. Мәнсіз нәрсенің сылтауымен ұрыс-қағыс шығарып, агрессиясын анық байқатады. Көңіл-күйі төмен, пессимист. Заттарға қызығушылығы төмен, шаршағыш, қабілетсіз, жалғыздықты жақсы көреді.

8. Демонстративтік тип. Эгоцентризмі шексіз, өзіне көпшіліктің көңлін аударып отыруды, олардан мақтау естуді, ең болмаса басқалардың наразылығына бөленіп жүруді қажет етеді. Артистікке құмар, ашың-жарқын, экстровагантты, өз ерекшелігін көрсету үшін коп әрекет жасайды. Жалғандығы паталогиялыққа жақын, ассоциалдың әрекеттермен көзге түседі. Патологияда — истериялық психопатия.

9. Циклоидтық тип (тұйықталып ңалушылық). Балалық шақта гипертимдік типтен айырмашылығы жоқ. Пубертанттық кезеңде көптеген қиыншылыңқа кездесумен байланысты көпшіліктен қашып, жекеленіп жүрумен ерекшеленеді. Бұл түрі көрініс бергендер майда-шүйде сәтсіздіктерге өте көп көңіл бөлетін

10. Аффекті-экзальтациялық. Наразылық көрсетіге жақын, экзальтацияға, аффектіге бөленуі оңай, эмоцияға тез бөленетін, дінге берілген, педант, кекшіл, жәбірленгенін, ренжіткенді ұзақ уақыт ұмытпайтын, өкпелегіш болады. Осы көрсеткіштер негізінде жабысқақ идеялар жиі пайда болуы мүмкін, ішкі кернеуі күшті, кейде аффект жағдайында болады. Агрессия көрсетуі мүмкін. Паталогияда — параноялды психопат.

Беловтың формуласымен темперамент типін анықтау
Мақсаты: Берілген сұрақтар бойынша жеткіншектер мен ересектердің темперамент типін анықтау.

Нұсқау: Берілген 80 тармақтың ішінен сізге тәнін ғана белгілеңіз. Объективті болуға тырысыңыз.
1. Көнгіш, бағыныштысыз.

2. Өте сезімтал және тым осалсыз.

3.Ашушаң әрі қорқынышты болып кетесіз.

4.Бір жұмыстан екінші жұмысқа оңай ауысасыз.

5.Тез ұйықтап, тез оянасыз.

6.Бір нәрсе қызықтырмай кетсе, қызығушылығыңыз тез арада төмендеп кетеді.

7.Тез шаршайсыз.

8.Көңілді әрі өмірге құштарсыз.

9.Өте әсершілсіз.

10.Төзімді әрі жұмыскерсіз.

11. Басталған жұмысты аяғына дейін істейсіз.

12.Жаңа адамдармен қарым-қатынасқа түсуде қиналасыз.

13.Инертті аз қимылдағыш әрі жалқаусыз.

14.Сәтсіздіктерді жеңіл көтересіз.

15.Жалғыздықты оңай көтересіз.

16. Әр түрлі жағдайларға оңай бейімделесіз.

17. Екпіндеріңізді оңай ұстайсыз.

18.Ұқыптылықты ұнатасыз.

19.Енжар әрі қорқақсыз.

20.Белсенді емес және жасқаншақсыз.

21.Бір жұмыстан екінші жұмысқа баяу көшесіз.

22.Үндемессіз әрі бос сөйлегенді ұнатпайсыз.

23.Мақсатқа жететін табандысыз.

24.Дауласқанда жүйріксіз.

25.Өз күшіңізге сенбейсіз.

26.Істі соңына дейін тындырмайсыз.

27.Өзіңізге айтылған сөздерге, жасалған істерге кекті емессіз.

28.Күш-жігеріңізді бостан-бос салмайсыз.

29.Әңгімелесушінің мінезіне еріксіз көнесіз.

30. Тұрақсыз әрі күйгелексіз.

31.Кекшіл емес әрі аяншақсыз.

32.Жинақы емес, шешуге асығасыз.

33.Шыдамсызсыз.

34.Кемшіліктерге шыдамсызсыз.

35.Ұшқалақсыз.

36.Жеңіілтек, абыржығышсыз.

37. Жаңалыққа құмарсыз.

38.Қызығушылық пен бейімделушілікке тұрақты емессіз.

39.Тез, ынтық әрі кідіргіш интонациямен сөйлейсіз.

40. Әрқашан сергек көңіл-күйдесіз.

41.Байсалдысыз.

42.Мәнерлі мимиканы қолданасыз.

43.Қатты, тез, ұғынықты және мимика, белгілерді қолданып сөйлейсіз.

44.Шұғыл қимылдайсыз.

45.Тыныш, кейде тіпті сыбырлап сөйлейсіз.

46. Асықпай, анық, тоқтап сөйлейсіз.

47.Бөгелмейтін, көпшіл және ықыластысыз.

48.Сақ және естиярсыз.

49.Ретті және естиярсыз.

50.Қызығушылықтарыңызда тұрақтысыз.

51.Өзіңізге және айналадағыларға үлкен талап қоясыз.

52.Серпіліп жұмыс істейсіз.

53.Адамдарға деген қарым-қатынасыңыз тура және бірқалыпты.

54.Батыл әрі бастамашымыз.

55.Адамдармен тең қарым-қатынас жасайсыз.

56.Жаңа жағдайға қиын бейімделесіз.

57.Барлық жаңа істерге қызыға кірісесіз.

58.Ұстамды әрі шыдамдысыз.

59.Кейде зейін қоя алмай, басқаға мазасызданасыз.

60.Күмәнденесіз.

61.Көңіл-күйдің лезде ауысуы болып тұрады.

62.Тәуекелшілсіз.

63.Өзіңізді тым жоғары бағалайсыз.

64.Өзіңізге терең үңілесіз.

65.Жасырынды және көпшіл емессіз.

66. Қиын және күтпеген жағдайда өз-өзіңізді жақсы ұстайсыз.

67.Сабырлы әрі қатыгезсіз.

68.Тез шешім қабылдап, тез іске кірісесіз.

69.Жаңаны тез игеріп аласыз.

70.Ұялшақ әрі жасқаншақсыз.

71. Өзіңізге аяныш сезімін тудырып, көмекке шақырасыз.

72.Жұмыс жүйесі, күн тәртібін қатаң ұстанасыз.

73.Жаңа ортада сасқалақтайсыз.

74.Күнделікті жұмыстың бірқалыптылығынан шаршайсыз.

75. Күте білесіз.

76. Қырсықсыз.

77. Жақсы немесе жаманды тез қабылдайсыз.

78.Тым ренжігішсіз.

79.Сәтсіздік кезінде қиыншылық пен ыңғайсыздықты қатты сезінесіз.

80.Жігерлі әрі іскерсіз.

Нәтижелерді өңдеу.

Темперамент типтерінің пайыздық көрсеткішін анықтап алу керек:

Меланхолик: 1, 2, 7, 9, 12, 15, 19, 25, 29, 45, 51, 60, 64, 65, 70, 71, 73, 77, 78, 79.
Сангвинник: 4, 5, 6, 8, 10, 14, 16, 23, 26, 38, 40, 43, 47, 57, 59, 63, 66, 69, 74, 80,
Флегматик: 11, 13, 17, 18, 20, 21, 22, 27, 28, 41, 46, 48, 49, 50, 55, 56, 58, 67, 72, 75.
Холерик: 3, 24, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 39, 42, 44, 52, 53, 54, 61, 62, 68, 76.

Егер де қандай да бир темперамент типі 40%-дан жоғары болса, ол адам бойында басым болып саналады. Егер де 30-39% болса, онда ол қасиет адамда айқын көрінеді. 20-29% болса- қасиеттер көрінеді, бірақ оларға дұрыс көңіл қойып қарау керек, 10-19% болса-қасиет аз көрінеді, ал 10%-дан аз болса- ешқандай қасиет көрінбейді.

Г.Айзенктің теперамент типін және адамның мінездік ерекшеліктерін анықтау тесті
Нұсқау: Сізге өзіңіздің тәртібіңіз және сезім ерекшеліктеріңізге байланысты бірнеше сұрақтар беріледі. Әр сұрақтың тұсында «иә» немесе «жоқ» жауабы үшін орын қалдырылған.

Тез және мұқият жұмыс істеуге тырысыңыз. Бір сұраққа ойланып, кеп уақыт жұмсаудың қажеті жок. Сіздің тез қайтарылған жауабыңыз кымбат. Барлық сұрақтарға бірнеше ғана минут арнағаныңыз жөн. Еш сұрақ жауапсыз қалмасын. Парақты аударып, жұмысқа кірісіңіз. Тез қимылдаңыз және жауаптың «жақсы», «жаман» болып бөлінбейтіні естен шықпасын.

Ескерту: бұл сіздің ақыл-ой я қабілет сыны емес, тек темперамент ерекшеліктеріңізді анықтау ғана. Темперамент типін салыстырмалы тұрақтылық қасиеті жөнінде талдау жасап, мінез және темперамент ара қатынасын ажыратып алған жөн. Оқушылардың мінез ерекшеліктерін анықтау жолында әр темперамент типінің атқарар ролі зор.
1. Сіздің бұрын кездеспеген әсерлерге еліктеп, көңіл-күйіңізді құбылтып тұруға құмарлығыңыз бар ма?

2. Өзіңізді жақсы түсініп, ақыл айтып, істеген ісіңізді құптап, жұбатып тұратын достардың сізге қажеті бар ма?

3. Сіз өзінізді еш нәрсемен ісі жоқ адаммын деп есептейсіз бе?

4. Өз ойыңыздан (алған беттен) кайту сізге қиын тимей ме?

5. Сіз іске кірісер алдында көп ойланып, артын күтіп барып, іске кірісесіз бе?

6. Істің ақыры нәтижесіз аяқталатынын көре тұра, сіз берген уәдеңізде тұрамысыз?

7. Көңіл-күйіңіз жиі өзгере ме?

8. Сіз кеп ойланып жатпай, тез сөйлеп, жиі қимылдайсыз ба?

9. Алып бара жатқан себеп болмаса да, өзіңізді бақытсызбын деп сезінген кездеріңіз болды ма?

10. Ерегісте сіз еш нәрседен тайынбайтыныңыз рас па?

11. Ұнайтын адаммен сөйлескіңіз келгенде қымсынасыз ба?

12. Қатты ашуланғанда, өзіңізді ұстай алмай кететін жағдай бола ма?

13. Минуттық сезімнің әсерінде кететін жайыңыз жиі бола ма?

14. Істеген ісіңіз бен айтқан сөзінізді артынан ойлап, «әттеген-ай» дейтін уақыттарыңыз жиі кездесе ме?

15. Жұртпен қатысып, сөйлескеннің орнына. оқығанды дұрыс көремісіз?

16. Тез ашуланып қалатыныңыз рас па?

17. Көпшіліктің ортасында жиі болғанды қалайсыз ба?

18. Басқаға білдіргіңіз келмейтін ойларыңыз бола ма?

19. Кейде бастаған істі жылдам орындап тастап, кейде ісіңіздің өнбейтін кездері бола ма?

20. Жаныңызға жақын адамдардың аз болуын қалайсыз ба?

21. Көп армандайсыз ба? (Арманыңыз көп пе?)

22. Сізге біреу айғайлап жатса, сіз де айғаймен жауап беремісіз?

23. Кінәлі екендігіңізді сезіп, мазаңыз кетпей ме?

24. Өз істеріңіздін бәрі дұрыс және орынды деп білесіз бе?

25. Көпшілік арасында сезім тізгінін босатып, қатты көңілденіп, еркінсіп кетесіз бе?

26. Сіздің жүйке жүйеңіз қатты жұқарып кетті деуге бола ма?

27. Сізді көнілді және пысық деуге бола ма?

28. Біткен іске ойша қайта оралып, «дұрысырақ, жасауға болатын еді» дейтін кездеріңіз бола ма?

29. Көпшілік ортасында сіз өзіңізді еркін сезінесіз бе?

30. Біреуден естігеніңізді біреуге жеткізетін әдетіңіз бар ма?

31. Әр нәрсені ойлап, ұйықтай алмайтын уақыттарыңыз бола ма?

32. Бір нәрсені білгіңіз келгенде, достарыныздан сұрап алғаннан да, кітаптан оқып алғанды дұрыс көресіз бе?

33. Жүрегіңіздің қатты соғатын кездері бола ма?

34. Аса үлкен ықтиярлықты қажет ететін жұмыс сізге ұнай ма?

35. Қалтырап кететін жағдай сізде жиі бола ма?

36. Айталық, сіздің бұрын оңаша жерде артық айтқан сөзінізді ешкім есіне алмай-ақ қойсын. Кейіннен, басқа ойда бола тұра, жұрттың дегеніне қосылып жүре беремісіз?

37. Бірін-бірі іліп-шалып, қалжыидап отыратын жұрт арасында болу сізге онша ынғайлы емес. Солай ма?

38. Ешқандай ауыр жұмыс жасамасаңыз да, алқынып қалатын кездеріңіз бола ма?

39. Жиі ашуланасыз ба?

40. Тез қимыл-әрекет қажет ететін жұмыс сізге ұнай ма?

41. Сәтті аяқталғанымен, әртүрлі кемшіліктері болған іс қайта оралып, мазаңызды ала ма?

42. Сіз асықпай, жай қимылдайсыз ба?

43. Жұмысқа, кездесуге кешіккен кездеріңіз болды ма?

44. Сіз сөзшеңсіз, ашықсыз, таныс емес адаммен де тез тіл табысып, сөйлесіп кетесіз, солай ма?

45. Жанға батып жүрген ауруыңыз бар ма?

46. Достарынызды көп уақыт көрмесеңіз, өзіңізді «бақытсызбын» деп сезінесіз бе?

47. Сіз өзіңізді «жүйке жүйесі тозған адаммын» деп есептейсіз бе?

48. Өзіңіз танитындардың ішінде сізге ұнайтын адамдар бар ма?

49. Сіз өзіңізді «сенімді адаммын» деп есептейсіз бе?

50. Сіздің өзіңізді немесе қызметіңізді сынаған кезде тез ашуланып қаласыз ба?

51. Кешкі ойын-сауықтан ләззат алу қиын деп есептеймісіз?

52. Сіз өзіңізді өзгеден кем санап, мазасызданатын кездерініз бола ма?

53. Көпшілік ортасына келіп, әңгіме-думанды жандандырып жіберу сізге қиын емес пе?

54. Өзіңізге беймәлім мәселелер туралы сіз кейде әнгіме-дүкен құрасыз ба?

55. Сіз өз денсаулығыңызды сақтауға тырысасыз ба?

56. Сіз өзге адамды келемеждеуді ұнатасыз ба?

57. Ұйықтай алмай, мазасызданасыз ба?
Нәтижелерін өндеу:

Сұрақтар тізбегін қорытындылау үшін белгілер.

1)«Жалған» өлшемі:

6, 24. 36 — сүрақтарга «ИӘ» жауабы.

12, 18, 30, 42. 48, 54 — сүрақтарға «ЖОҚ» жауабы.

Жалпы балл сандары қосылып есептелінеді (Ж):

Ж — 9-ға тең болған жағдайда қорытынды жасалынбайды.

Ж — саны көбейген сайын нәтижелер растығы төмендей түседі.

2)«Экстраверсия-интроверсия» елшемі:

Мына сұрақтарға «ИӘ» жауабы берілгенде: 1, 3, 8, 10, 13, 17, 22, 25, 27, 39, 44, 46, 49, 53, 56.

Мына сұрақтарға «Жоқ» жауабы берілгенде: 5, 15, 20, 29, 32, 34, 37,

41, 51.

Балл қосындысы шығарылады (Э). «Э» саны көб

ейген жағдайда (0-ден 24-ке дейін) адамның экстраверсиялық қасиеті молая түсті.

3) «Эмоциялық тепе-тендік — нейротизм» өлшемі:

Мына сұрақтарға «ИӘ» жауабы болғанда: 2. 4, 7, 9, 11, 14, 16, 19, 21, 23, 26, 28. 31, 33, 35, 38, 40, 43, 45, 50, 52, 55, 57.

Жалпы (Н) — Нейротизм балл косындылары шығарылады. (Н) саны көбейген жағдайда (0-ден 24-ке дейін) адамның эмоциялық тепе-тендік қасиеті (нейротизм) көбейе түседі.

4) Төменде көрсетілгендей график жасалынады:

(тұрақсыз)

(тұрақты)

Темперамент типтеріне сипаттама:

1. Холерик — сезімтал, тынымсыз, агрессивті, шамданғыш, көңіл-күйі өзгергіш, басқамен қарым-қатынаста және сезім қатынасында тұрақсыз, әр түрлі жағдайларда соқпа мінезді, оптимист (болашаққа сеніммен карайды), белсенді, пысык, байқам, сенгіш, ашуланшақ т.с.с.

2. Сангвиник — ашық, көпшіл, сөзшең, қайырымды, қысылып-қымтырылмайды, өмір сүйгіш, уайымсыз, беймаза емес, көтеріңкі көңілді, басшылыққа бейім, т.с.с.

3. Флеглштик — сак, енжар, байыпты, өзгеге жақсылық тілегіш, ынтымақшыл, өз ісін ойлап істейтін, сенімді, тұрақты, бір қалыпты т.с.с.

4. Меланхолик — беймаза, ренжігіш, ойлампаз, қырағы, пессимист (өмірден түңілгіш), түйық, ұстамды, көп сөзі жоқ, ригидтік (керітартпа) қасиеті бар, т.с.с.

Я.Стреляу тесті бойынша темпераментті анықтау

Мақсаты: темперамент типін және жүйке процестерінің тепе-теңдігін анықтау.

Орындау ережесі: Тесте берілген 134 сұрақтарға жауапты талдау арқылы темперамент көрсеткіштері мен жүйке процестерінің жүру ерекшеліктерін анықтауға болады. Сұрақтарға жауапты ия, жоқ, білмеймін деп беру керек. Жауап дұрыс немесе қате болуы мүмкін емес. Әр адамның өз жауабы өзіне дұрыс және сол адамның өзіне тән ерекшеліктерін көрсетеді. Сондықтан, қойылған сұрақтардың ретін бүзбастан, онша көп ойланбастан, үш вариант жауаптың біреуін жауап параққа жазыңыз. Білмеймін деген жауапты сирек қолданған жөн.
1. Сіз өзіңізді басқалармен тез танысатын адамдар қатарына жатқызасыз ба?

2. Іс-әрекетке кірісу үшін басқалардан нұсқау күтесіз бе?

3. Жұмыстан шаршағаныңыз басылу үшін қысқа уақыт ішінде дем алғаныңыз жеткілікті ме?

4. Ыңғайсыз жағдайда жұмысты орындай аласыз ба?

5. Пікірталас болғанда тақырыпқа байланысы жоқ аргументтерді пайдаланасыз ба?

6. Ұзақ үзілістен соң жұмысқа қайтып оралуыңыз оңай ма (демалыс, каникул)?

7. Жұмысқа беріліп кеткенде шаршағаныңызды ұмытып кетесіз бе?

8. Біреуге берілген тапсырманың орындалуын шыдамдылық пен күтесіз бе?

9. Әр түрлі уақытта төсекке жататын болсаңыз, ұйықтауыңыз барлық уақытта бірдей жеңіл болады ма?

10. Сізге сеніп ашқан сырды құпияда сақтай аласыз ба?

11. Бірнеше апта немесе айлар бойы айналыспаған жұмысқа жеңіл ораласыз ба?

12. Шыдамдылықпен, ерінбей түсіндіресіз бе?

13. Терең ойланып істейтін істі жақсы көресіз бе?

14. Қызық емес жұмысты орындау барысында жалығып, ұйқы басып кетеді ме?

15. Күшті тебіренуден кейін жеңіл ұйықтайсыз ба?

16. Өзіңіздің күшті жағыңызды көрсетуге құмарсыз ба?

17. Бейтаныс адамдардың алдында өзіңізді еркін ұстайсыз ба?

18. Ашуыңызды басқаларға көрсетпеу сізге оңай ма?

19. Сәтсіздікте сабырлылық сақтайсыз ба?

20. Қажет болғанда, өз мәнерлеріңізді басқа адамдардың мінезіне икемдейсіз бе?

21. Ерекше жауапкершілікті талап ететін функцияны орындауға құмарсыз ба?

22. Басқалардың әсерінен көңіл-күйіңіз өзгереді ме?

23. Қиын-қыспақта өзіңізге сеніміңіз сақталады ма?

24. Пікірімен санасатын адамның алдында өзіңізді емін-еркін сезінесіз бе?

25. Күтпеген жерде күн тәртібі өзгерсе, сіз сасып қалмайсыз ба?

26. Қажетті жауапты тез табасыз ба?

27. Сіз үшін өте маңызды шешімді күту барысында байсалдылық көрсете аласыз ба?

28. Демалыс, каникулдың бірінші күндері сіз үшін жеңіл өтеді ме?

29. Тапқырсың ба?

30. Жүрісіңізді, тамақтануыңызды жай басарларға теңестіруіңіз оңай ма?

31. Дем алуға жатқанда тез ұйықтайсыз ба?

32. Сабақта, жиналыстарда сөз алуға құмарсыз ба?

33. Ашулануыңыз оңай ма?

34. Жұмысқа кірісіп кеткеннен соң оны тоқтатуыңыз оңай ма?

35. Басқаларға кедергі келтірмеу үшін үндемей отыруға қиналмайсыз ба?

36. Шағыстырушыларға ермей қаласыз ба?

37. Басқалармен тіл табысып жұмыс істеуіңіз оңай ма?

38. Шешім қабылдау үшін, барлық жағдайларды салыстырып көресіз бе?

39. Кітап оқығанда, автордың ойын басынан аяғына дейін қадағалап отырасыз ба?

40. Жолаушылармен әңгімелесіп отырасыз ба?

41. Егер, пікірталас нәтижесі жемісті болмайтынын білсеңіз, сол әңгімеге қатысудан өзіңізді ұстап қаласыз ба?

42. Нақты қимыл әрекетті талап ететін жұмысты ұнатасыз ба?

43. Басқалардың пікірімен санаса отырып өзіңіздің шешіміңізді өзгерте аласыз ба?

44. Жұмысты ұйымдастырудың жаңа тәртібіне тез үйренесіз бе?

45. Күндіз қызмет атқарған болсаңыз, түнде жұмыс істеуге шамаңыз келеді ме?

46. Әдеби кітаптарды тез оқисыз ба?

47. Кедергі кездескенде жоспарлаған нәрседен тез бас тартасыз ба?

48. Ұстамдылық көрсете аласыз ба?

49. Тез оянасыз ба?

50. Жылдам жауап бермей, ұстамдылық көрсете аласыз ба?

51. Шуға көңіл бөлмей жұмысты орындай аласыз ба?

52. Шындықты бетіне баспай, шыдамдылық көрсете аласыз ба?

53. Емтихан алдында, бастықпен сөйлесерде ұстамдылық көрсетесіз бе?

54. Жаңа ортаға тез үйренесіз бе?

55. Жаңалыққа құмарсыз ба?

56. Күндіз ауыр жұмыс істегеннен соң толық демалуға түнгі ұйқы жеткілікті ме?

57. Қысқа мерзім ішінде түрлі-түрлі әрекет жасауды талап ететін жұмыстан бас тартасыз ба?

58. Өмірде кездесетін қиындықтың басым көбін өзіңіз дербес шешесіз бе?

59. Өзіңіз сөйлеуден бұрын басқалардың пікірін тыңдап аласыз ба?

60. Жүзе білетін болсаңыз, суға кетіп бара жатқан адамды құтқаруға әрекет жасайсыз ба?

61. Қажырлы еңбек етуге қабілеттісіз бе?

62. Ескерту жасау артық болып түрса, өзіңізді ұстап қала аласыз ба?

63. Жұмыс орныңызға мән бересіз бе?

64. Бір жұмыстан екіншісіне ауысуыңыз оңай ма?

65. Маңызды шешім қабылдау үшін барлық мүмкіндіктерді салыстырып көресіз бе?

66. Басқалардың оқшау мінезіне қатты ашуланасыз ба?

67. Басқа адамның тіршілігіне үңілмеу, қағаздарын оқымау сізге оңай ма?

68. Біркелкі орындалатын жұмыстан жалығасыз ба?

69. Көпшілік ортасында тәртіп сақтау сізге оңай ма?

70. Артық дене қимылын жасамай сөйлеу, жауап беру сізге қиын ба?

71. Көңілді ортаны жақсы көресіз бе?

72. Көп күшті талап ететін жұмысты ұнатасыз ба?

73. Ұзақ уақыт жұмысқа беріліп істейсіз бе?

74. Жылдамдықты талап ететін жұмысты жақсы көресіз бе?

75. Қиын кезеңде ұстамдылық көрсетесіз бе?

76. Ұйқыдан оянғаннан соң төсектен бірден тұрасыз ба?

77. Өзіңіз тапсырманы орындап болғаннан соң басқалардың бітіргенін сабырмен күтесіз бе?

78. Жағымсыз жағдайды көргеннен соң бұрынғыдай ынтаменен әрекетіңізді жалғастырасыз ба?

79. Күнделікті басылымдарды жылдам қарап шығасыз ба?

80. Басқалар түсінбейтіндей жылдам сөйлейтін кездеріңіз болады ма?

81. Ұйқыңыз қанбаса жұмысты сапалы орындай аласыз ба?

82. Ұзақ уақыт үзіліссіз жұмыс істей аласыз ба?

83. Бас немесе тіс ауруы мазалағанда жұмыс істей аласыз ба?

84. Басқалар сізді күтіп, көңіл көтеріп отырғанын біле тұрып алаңдамай жұмысыңызды аяқтайсыз ба?

85. Төтенше сұрақтарға тез жауап бересіз бе?

86. Тез сөйлейсіз бе?

87. Қонақ келетін болса өз жұмысыңызды саспай орындайсыз ба?

88. Сенімді дәлелдер әсерімен өз пікіріңізді өзгертуіңіз жеңіл ме?

89. Шыдамдысыз ба?

90. Өзіңізден жай қимылдайтындардың жұмыс темпіне икемделе аласыз ба?

91. Өз уақытыңызды ұйымдастырғанда, бірнеше бір-бірімен үйлесімді жұмысты қатар орындауға шамаңыз келеді ме?

92. Көңілді компанияда қобалжығаныңыз басылады ма?

93. Бірнеше істерді қиналмастан бір уақытта орындайсыз ба?

94. Көшеде болған қайғылы оқиғаның куәгері болсаңыз, өмірге деген сеніміңіз сақталады ма?

95. Нақты қимылдарды талап ететін жұмысты ұнатасыз ба?

96. Жақын адамдарыңыз істі болғанда салқын қандылық көрсетесіз бе?

97. Қиын жағдайларда өзіңізге сенесіз бе?

98. Бейтаныс адамдар арасында, үлкен топтың ішінде өзіңізді еркін сезінесіз бе?

99. Қажет болса сөзіңізді бірден тоқтата аласыз ба (жиналыс, кино, спектакль басталғанда)?

100. Басқалардың жұмысты атқару ережесіне икемделуіңіз оңай ма?

101. Іс-әрекет түрлерін өзгертуге құмарсыз ба?

102. Төтенше жағдайда басқалардың әрекетін басқаруды мойныңызға аласыз ба?

103. Жағдай көтермейтін кезде күлкіңізді баса аласыз ба?

104. Жұмысқа бірден кірісіп кетесіз бе?

105. Келіспейтін нәрсеңізге қарсы сөз айтасыз ба?

106. Уақытша депрессияға бөленбеуге шамаңыз келеді ме?

107.Ақыл-ой қызметінен қатты шаршағаннан соң күндегідей ұйықтайсыз ба?

108. Ұзақ уақыт, ішкі кернеу қыспай, күте аласыз ба (мысалы, кезекті)?

109. Нәтижесі сәтсіз болатынын білсеңіз, оған араласпай тұрасыз ба?

110. Тартыс-талас кезінде саспастан дәлел іздейсізбе?

111. Күтпеген жерде өзгерістер туғанда дұрыс шешімін таба аласыз ба?

112.Сізге өтініш жасағанда тыныштық сақтайсыз ба?

113. Сізге өтініш жасамай ақ медициналық процедуралардан өтесіз бе?

114. Бар күшіңізді салып жұмыс істеуге даярсыз ба?

115. Демалыс өткізу, көңіл көтеру жайыңызды ауыстырып тұрасыз ба?

116. Жаңа күн тәртібіне үйрену сізге оңай ма?

117. Төтенше жағдайларда басқаларға көмек көрсетуге асығасыз ба?

118. Спорт жарыстарын, цирк өнерін тамашалаған кезде өз әсеріңізді ерекше дыбыстар мен қимыл әрекеттер арқылы білдіресіз бе?

119. Көпшілікпен сөйлесуді талап ететін жұмысты жақсы көресіз бе?

120. Өзіңіз бет-әлпетіңіздің көрінісін қадағалайсыз ба?

121. Дене күшін талап ететін жұмысты жақсы көресіз бе?

122. Өзіңізді ержүрек адаммын деп есептейсіз бе?

123. Күтпеген жағдайда дауысыңыз өзгереді ме?

124. Сәтсіздікке кездескенде барлығын тастай салмауға шамаңыз келеді ме?

125.Сізге өтініш жасаса ұзақ уақыт тыныш отыра аласыз ба?

126. Егер күлкіңіз біреудің намысына тиетін болса, сіз өзіңізді ұстай аласыз ба?

127. Тұнжыраған көңіл-күйіңіздің жарқын жүзге айналуы оңай ма?

128. Сізді күйгелектендіру оңай ма?

129. Қоршаған ортаның салт-дәстүрін сақтау сізге оңай ма?

130. Көпшіліктің алдына шығуды ұнатасыз ба?

131. Жұмысқа ұзақ даярлықсыз кірісіп кетесіз бе?

132. Өз өміріңізді тәуекелге тігіп, басқаларды құтқаруға барасыз ба?

133. Қимыл әрекеттеріңіз ширақ па?

134. Жауапкершілікті талап ететін жұмысты ынталанып мойныңызға аласыз ба?

Бағалау шкаласы:

Жауап кілтке сай келсе — 2 балл;

Жауап сай келмесе — 0 балл;

Білмеймін деген жауап — 1 балл.

Өңдеу кілті:

Қозу күшін анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе шкала бойынша бағаланады:

Ия — 3, 4, 7, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 24, 32, 45, 56, 60, 66, 72, 73, 78, 81,82,83,94,97,98, 102, 105, 106, 113, 114, 117, 121, 122, 124, 130, 132,133,134;

Жоқ-47, 51, 107,123,

Тежелу күшін анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе ол шкала бойынша бағаланады:

Ия — 2, 5, 8, 10, 12, 16, 27, 30, 35, 37, 38, 42, 48, 50, 52, 53, 59, 62, 65, 67, 69, 70, 75, 77, 84, 87, 89, 90, 96, 99, 103, 108, 109, 110, 112, 118, 120, 125, 126, 129;

Жоқ- 18,34,36, 128.

Жүйке процестерінің динамикасын анықтау үшін келесі сұрақтарға берілген жауап кілтке сай келсе ол шкала бойынша бағаланады:

Ия — 1, 6, 9, 11, 14, 20, 22, 26, 28, 29, 31, 33, 40, 41, 43, 44, 46, 49, 54, 55, 64, 68, 71, 74, 76, 79, 80, 85, 86, 88, 91, 92, 93, 95, 100, 101, 104, 111, 115, 119, 131;

Жоқ-25, 57, 63, 116.

Қозу және тежелу процесстерінің көрсеткіштері 42 және одан жоғары болса, өлшенген жүйке процесінің күшті жүретінін көрсетеді.

Қозу және тежелу процестерінің ара қатынасы жүйке процестерінің тепе-теңдігін көрсетеді. Егер ара қатынасы 1-ге жақын немесе тең болса ол көрсеткіштің иесі байсалды болады, қозу көрсеткіші басым болса — ол адамның қозғыштығын, ұстамсыздығын көрсетеді, ал тежелу басым болса — ол адамның тормоздан шығуы қиын, тежелгіш екенінің белгісі болады.

Достарыңызбен бөлісу:

stom.tilimen.org

Психология » Айзенк сауалнамасы «

Айзенк сауалнамасы

Сен айналаңда сапырылыс, шу болғаның қалайсың ба?
Өзіңді қолдайтын достарыңның болғаның қалау сенде жиі бола ма?
Сенен бірдемені сұрап қалса, сен әрқашан жылдам жауап табасың ба?
Сенде бірдемеге ызаланатын кезің бола ма?
Сенің көңіл – күйің жиі ауысып тұра ма?
Құрдастарыңмен араласқаннан гөрі кітаптар оқыған саған жақсы екендігі шын ба?
Ұйқтатпайтын әртүрлі ойлар саған жиі кедергі жасай ма?
Сен әрқашан саған айтылғандай жасайсың ба?
Сен біреудің үстінен келемештеп, күлгенді ұнатасың ба?
Сен өзіңді бақытсыз адам сезінген кезің болды ма, оған нағыз себеп болмаса да?
Сен өзіңді көңілі қош, еті тірі адам деп есептейсің бе?
Сен мектепте жүру тәртібін қашан болсын бұздың ба?
сенің бірдемеге жиі көңілін толмай, тітіркеніп жүретінің рас па?
Саған жұмысты жылдам темпте істеу ұнай ма? (егер керісінше жайбасар болсаңыз жауап «жоқ»).
Сен бола жаздаған әртүрлі қорқынышты оқиғаларға мазасызданасың ба, бәрі жақсымен аяқталса да?
Саған кез келген құпияны сенуге бол ма?
Сен әзірлеп отырған достарының тобын қиналмай-ақ жандандырып жібере аласың ба?
Сенде ешқандай себепсіз, ауырлық түспесе де жүрегіннің жылдам қағып кетуі байқала ма?
Әдетте сен біреумен достасу үшін өзі бастап қадам жасайсың ба?
Сен қашан болса да өтірік айттың ба?
Жұмысыңа және өзіңе сын айтса, сен оңай ренжіп қаласың ба?
Сен достарыңмен жиі қалжыңдасып, күлкілі оқиғаларды жиі айтасың ба?
Сен өзіңді жиі шаршаңқы сезесің бе?
Сен әрқашан алдымен сабағыңды орындап , содаң соң басқаларын жасайсың ба?
Әдетте сен көңілі қош, барлық нәрсеге риза болып жүресің бе?
Сен тумаластарыңның үй шаруасына көмектесу туралы өтінішін әрқашан орындайсың ба?
Сен басқа балалармен араласқанды өте жақсы көресің бе?
Сен тумаластарыңның үй шаруасына көмектесу туралы өтінішін әрқашан орындайсын ба?
Сенің басың айналатың кезің бола ма?
Сенің іс-әрекетің мен қылықтарың басқаларды қобалжытып , ыңғайсыз жағдайңға қалдыратын кез бола ма?
Сен бір нәрседен жалығу сезімін жиі сезінесің бе?
Кей кезде сен мақтанғанды ұнатасың ба?
Сен танымайтын адамдардың ортасына түскенде, көбіне үндемей отырасың ба?
Сен кейде орныңда отыра алмай мазасызданатын шақтарың бола ма?
Сен әдетте шешімді тез қабылдайсың ба?
Сен сыныпта ешқашан шуламайсың ба, егер мұғалім жоқ болса да?
Қорқынышты түстер сенің түсіне жиі кіре ме?
Сен достарыңның ортасында сезіміңе ерік беріп, көңіл көтере аласың ба?
Сені ренжіту оңай ма?
Біреу туралы жаман айтатынкездер болды ма?
Сенің әдетте ойланбай-ақ жылдам, қимылдап, сөйлейтінің рас па?
Егер ыңғайсыз жағдайға түсіп қалсаң, ұзақ ойлап жүресің бе?
Саған айқайлап, көніл көтеріп ойнайтын ойындар өте қатты ұнай ма?
Сен берген асты әрқашан жисің бн?
Саған біреу өтініп тұрса саған «жоқ» деп айту қиын ба?
Сен жиі қонаққа барғанды ұнатасың ба?
Сенде өмір сүргің келмей кететін кездер бола ма?
Ата-анаңа қашан да бір дөрекілік жасаған кезің болды ма?
Сені ақжарқын еті тірі бала деп есептей ме?
Сен сабақ оқып отырып, басқа нәрселерге жиі алаңдайсың ба?
Сен ойын сауық кезінде белсенді қатысудан гөрі жиі қарап отырасың ба?
Әдеттте саған әртүрлі ойлардан ұйықтау қиын ба?
Сен орындауға тиіс болған тапсырманы жасай алатынына өте сенімді бола аласың ба?
Сенде жалғыздық сезінетің кез бола ма?
Жаңадан танысқан адаммен сөйлескенде, бірінші сөз бастаудан ұяласың ба?
Сен бірдемеңі түзетуге кешіксен жиі сүрінесің бе?
Саған балалардың біреу дауыс көтеріп айқайласа , сенде айқайлап жауап қайтарасың ба?
Сенде өзіңді себептен себепсіз қайғылы немесе қуанышты сезіңу бола ма?
Сен құрбыларының шулы ортасында нағыз демалып, тынығу қиын деп есептейсің бе?
Сенде ойланбай істеп қойған ісің үшін мазасыздану жиі бола ма?

Кілт

Экстраверсия (Э):б«иә» 1,3,9,11,14,17,19,22,25,27, 30,35,38,41,43,46,49,53,57.

«жоқ»6,33,51,55,59.

Нейротизм (Н):

«иә» 2,5,7,10,13,15,18,21,23,26,29,31,34,37,39,42,45,47,50,52,54,56,58,60.

3. «Өтірік»

«иә» 8,16,24,28,36,44.

«жоқ» 4,12,20,32,40,48.

12-17 жастағы жасөспірімдер үшін норма:

Экстраверсия (Э)-11-14 балл

«өтірік»-4-5 балл

Нейротизм (Н)-10-15 балл

Айзенгтің тесті бойынша берілгендері

Тип көрінісінің сипаттамасы:

№1 тип Э: 0-4; Н: 0-4.

Селт етпейтін, бейбітшіл, топта көбінен байқалмайды, дос болуға жармаспайды, дос болғысы келген адамдрдың бетін қайтармайды. Өзінің дұрыс екендігіне көзі жетсе тікмінезділік, бірбеткейлік байқатады. Байсалды. Сөзі бірсарынды. Шыдамды, суыққанды.

Нұсқау: Тәрбиешілерді көп мазаламағандықтан көбіне мұғалімнің, бастықтың, жаттықтырушының назарынан тыс қалады. Ең бастысы – сол адамға топ мүшелерінің барлығының назарын аударып, өзіндік бағасының көтерілуіне ықпал ету. Жұмыс істеу темпін таңдау мүмкіндігін туғызу. Суыққандылық пен байыптылықтың жақсы қасиет екендігіне назар аударту.

№2 Э:20-24; Н: 0-4

Көңілді , ашық, сөзшең. Көпшіліктің назарында болғанды қалайды. Оптимист, жақсылыққа сенеді. Үстіртінділік танытады. Кешірімді, кикілжіңді әзілге айналдырады. Әсерленгіш, жаңалықтыы ұнатады. Көпшілік оны ұнатады. Бірақ үстіртінділік пен қамсыздылық басым. Әртіс, нәтижеге жете бермейді. (қызығушылығы тез оянып ,тез суиды).

Нұсқау: Еңбек қорлығын мадақтап, табиғи әртістігін, жаңалыққа бейімділігін қолдану қажет. Табандылыққа, тәртіпке, жинақылыққа үйрету (мысалы ерекше тапсырмаларды жасатып). Уақытты тиімді пайдалануға үйрету.

№3 тип Э: 20-24; Н: 20-24.

Белсенді , жақсы дамыған батырлық қасиеттері бар. Күлдіргі. Барлығымен «бірдей » қарым—қатынас жасауға ұмтылады. Өте адалдыққа жақын. Егер үлкендердің келіспеушілігін байқаса, табан тіреп қарсы тұрады. Өзің байқамайтындарды ұнатпайды.

Түзету жолдары: Негізгі тактика сыйлау. Жайбарақат сендіріп, көзін жеткізіп, сөйлескен жөн. Аффект жағдайда кекетіп, мұқатып, астарлап сөйлеуі мүмкін. Ашулы кезде «есеп айрыспаған жөн.» Мәселені жайбарақат, байсалдылықпен шешкен жөн. Дегенмен әрқашан негізгі мәселеге қайта оралып, эмоцияға берілмеуін қамтамасыз еткен дұрыс. Мұндай жеткіншектердің потенциялдық мүмкіндіктерінің сыртқа шығуына ықпал ету қажет. (Спорттық жетістіктер, ораторлық ж.т.б) Ұйымдастырушылық қабілетін көрсетуге жол беру.

№4 тип Э: 0-4; Н: 20-24

Мазасыз тип, секемшіл, өзіне сенімсіз. Әрқашан қорған іздейді. Көпшіл емес, сондықтан бағалауы мен өзіндік бағасы аралас. Көңілі бос, ренжігіш. Бейімделуі баяу, сондықтан іс-қимылы баяу. Белсенді өмір сүруді ұнатпайды. Философиялық ойлауға бейім. Жағдайды оңай-ақ күрделендіреді. .

Түзету жолдары: Қолдауға талпыну. Жұртқа күлкі болудан сақтау. Мінезінің оңтайлы жақтарын байқап, ескеру(ойшылдығын, байыппен жай қимылдауын ж.т.б) . Қатал уақыт регламентін сақтамайтын, белсенді қарым-қатынас жасамайтын жұмыс таңдау қажет. Айналадағы қоршаған адамдарға қызығушылығын арттыру, энергиясы мол адал адамдармен достастыру қажет.

№5 тип Э: 0-4; Н: 4-8

Тынық созерцатель. Өмірге қызығушылық деңгейі төмен, сондықтан жетістіктері де аз. Ойы ішке бағытталған , ішкі қиялмен өмір сүреді. Тіл алғыш – немқұрайлы.

Нұсқау : Өзіңдік бағасын көтеру өте қажет, яғни оның немқұрайлылығын жою мүмкіндегі бар, соның салдарынан оқудың немесе жұмысының сапасы көтеріледі. Баланың қызығушылығын арттыру үшін күшті жақтарын табу (қабілеттілігін, болмысындағы оңтайлы ерекшеліктерді).

№6 тип Э: 0-4; Н: 16-20

Ұстамды, үркек, сезімтал, бейтаныс жағдайда ұялшақтылық танытады. Өзіне сенімсіз, қиялдағыш. Көпшілікті ұната бермейді, философияға жақын. Күдіктенуге бейім. Өз күшіне сене бермейді. Жалпы ұстамды. Түмедейді түйедей етпейді. Үрелілігі жоғары. Қиялдануға бейім, көбіне шешім қабылдай алмайды.

Нұсқау : Үнемі қолдауға тырысу қажет, қамқорлық көрсету, топтың алдында жақсы қасиеттерін көрсету. (байсалдылығын, тәрбиелілігін, сезімталдылығын). Әртүрлі идеалар арқылы өзіңе тарту (мысалы өзінен де жуастау адамға көмек немесе қамқорлық көрсету). Мұндай тәсіл өзіндік бағасының артуына ықпал етеді, өмірдің жарқын жақтарын көруге көмектеседі.

№7 тип Э: 0-4; Н:8-16

Белсенді, байыпты, жұмысқа бағытты. Адал, сенімді дос. Өте ақылды, тапқыр көмекші, бірақ ұйымдастыру қабілеті төмен. Ұялшақ , тасада тығылып қалуды ұнатады. Әдетте топтарға кірмейді. Бір немесе екі жақын досы бар . Қарым-қатынастың маңызын түсінеді . Кейде зеріктіріп жібереді, насиат, уағыз айтқыш.

Нұсқау : Жұмыс істегенде уақыт еркіндкгін берген жөн. Марапаттап қою оның инициативаларының күшеюіне ықпал етеді. Баланың өз бетінше істеп, ашылуына мүмкіндік беру, бұйыру кері әсерін тигізеді. (табиғаты көнгіш). Көпшіліктің алдында сын айтпауға тырысу қажет. Өзінің күшіне сенімділігін арттырып , құқықтарына иландыру. Біреудің беделділігіне көз жұмып сене бермеуді қамтамасыз ету .

№8.Э»4-8»Н»0-4» .

Адам байсалды ,ашылып, араласуға бейім. Эстетикалық дарындылығы басым. Іскерлігіне қарағанда ойшылдығы басым. Бірқалыпты. Мәнсапқойлығы жоқ. Қарым-қатынаста бірқалыпты, бірақ терең сезініп жанашырлық таныта алмайды. Кикілжің жағдайларда оңай құтылып кетеді.

Нұсқау : Басты міндет –іскерлік қажеттілігне белсенділігін үнемі арттырып отыру. Баланың қызығушылын оятатын нәрсемен айналастыру. (көркем эстетикасы шығатындай). Жетістіктерін елеп отыру. Әлеуметтік интелектінің өсуіне ықпал ету, құрбыларымен қарым-қатынасты дамыту.

№9 Э: 8-16; Н: -4

Ашық, белсенді, өміршең. Адам тандамай араласа береді. Қарсылық көрсетуінің осалдығынан, асоциалды топтарға түсіп кетуі оңай. Жаңашыл, білуге ұмтылушы. Әлеуметтік интелекті даму деңгейі төмен. Өзін,өзгелерді адекватты бағалай алмайды. Көбіне өзіндік қатты ұстанымдары байқалмайды. Энергиясы мол, сезгіш.

Нұсқау : Баланы ширататын, қатал режимнің қаталдау болғаны абзал. Ашық сенімді қарым-қатынас орнату қажет, дегенмен бақылаудың бар екенің ұмытпауы тиіс. Энергиясын пайдалы, дұрыс жұмысқа бағыттау қажет. (мысалы глобальді мәселелерге, үлкен жетістікке жетуге, оқуға түсуге ж.т.б). Мұндай жұмыс орындауда нақты жоспарлап, күнін белгілеп, орындалуын қатаң қадағалау қажет. Мұндай типтегі баланы күшті, оңтайлы нанымы бар көшбасшысының тобына қосқан жөн.

№10 тип Э: 16-20; Н: 0-4

Әртістік қабілеті басым, басқалардың көңілін көтергенді ұнатады. Райынан қайта алады. Ашық мінезді. Сезімі терең емес, бір өзін қалыптыұстайды.

Нұсқау: Жақсы мақсаттарына жетуге бағытталған күшін үнемі қолдап отыру. (өзінің инициативасы жетеді, бірақ соны іске асыруда табандылық таныта бермеуі мүмкін. ) Әртістігін қолдау қажет, бірақ сайқымазақ болып кетпеуін қадағалау қажет.

№11 тип

Э: 20-24; Н: 4-8.

Белсенді, ашық, биязы, адалдықты сүйгіш. Қауіпті әуестікке оңай беріледі. Дос таңдауды, мақсатқа жету әдістерін біле бермейді. Көбіне мен-мен. Эгоист. Қылықты. Ұйымдастырушылық қабілеті басым.

Нұсқау : Ұйымдастырушылық қабілетін марапаттап, дамытып отыру қажет. Көшбасшы болуы мүмкін, бірақ өркөкіректеніп кетпеуін қадағалау қажет. Көшбасшылық қабілетінің жұмсалуы баланы ширатып, жалқаулықтан арылтады. Көрініп жүргенді ұнатады. Қажет болған жағдайда топтың талқылауына салуға болады.

№12 тип

Э: 20-24; Н: 8-16

Тәртіпке көнгіш. Өз беделін жоғары ұстайды. Ұйымдастырушы. Спорт пен өнерге жақын. Белсенді. Адамдарға, оқиғаларға қызыққыш. Әсерленгіш.

Түзету жолы: Табиғатты көсбасшылыққа бейім екендігін оның эмоционалдыққа, іскерлік те тұрғыларынан байқаймыз. Көшбасшылық қабілетін қолдап, тұлғалық және іскери өсуінде бағыт бағдар беріп отыру қажет.

№13 тип

Э: 20-24; Н: 16-20

Өте қиын тип. Мақтаншақ. Энергиясы мол. Өміршең. Әдетте жоғары рухани бағыттылығы жоқ. Тұрмыс тіршіліктегі жетістіктерімен –ақ шектеліп қоятын. Өмірдің маңыздылығына тұрмыстық қажеттіліктерді ғана қояды. Алда болуға ұмтылады. Қалай болса да жетістікке жетуге бірінші болуға, пайда көруге ұмтылады. Жолы болмайтындарды жек көреді. Ашық, демонстративті. Өз талаптарын қатаң қояды.

Түзету жолдары: Қолбасшының міндеті, мұндай баланы «жұдырықта» ұстау. Себебі көкірегін керіп, мен-мендікке беріліп кетуі әбден мүмкін. Байыппен, нақты, дәлелді сөйлеген дұрыс. Басқалардың қадір қасиеттерін көрсете отырып, әрқашан «орнына қойып» отыру қажет. Ұйымдастырушының ролін ұсынуға болады. Міндеттердің орныдалуын қадағалау қажет. Эстетикалық тәрбие беруге көбірек көңіл бөлу қажет.

№14 тип

Э: 16-20; Н: 20-24.

Өктем, педантті, күдікшіл,. Әрқашан бірінші болуға ұмтылады. Ұсақшылдығы бар. Кез –келген өзінің басқаларданартықшылығынан ләззат алады. Өткір тілді. Өзінен әлсіздерді келемештеуге бейім. Кекшіл, жиренгіш, қатал. Шаршағыш.

Түзету жолдары: Бейқам қарауға болмайды. Достық қарым-қатынаста немесе астарлап сөйлейтіндей қарым-қатынас жасауы қажет. Көшбасшылық лауазымын беруге болады егер, тікелей адамдармен емес қағаздармен жұмыс істейтін болса. Ерік-жігері мен табандылығын мақтап қою. Сондай-ақ қоршаған ортаға деген оңтайлы, жағымды қарым-*қатынас жасауды қалыптастырып, оңтайлы нанымын қалыптастыру қажет.

№15 тип

Э: 8-16; Н: 20-24.

Үнемі қанағаттанбайды, мазасыз, біреуге жала жабуға қайым. Ұсақ- түйекшіл, қатаң талап қойғанды ұнатады. Болмашы нәрсеге ренжіп қалуы мүмкін. Көбіне қабағы түйіліп, тітіркенгіштеніп жүреді. Іші тар, күнші. Жұмыста өзіне сенімсіздік танытады. Қарым-қатынаста жетекке жүргіш. Қиындықтан қашқалақтайды. Топта, сыныпта бөлектеніп жүреді. Достары жоқ. Кекшіл. Құрбыларына үстемдік жасайды. Дауысы жәй шықса да, өткір.

Түзету жолдары: Аз болса да, әйтеуір бір қарым-қатынасты орнату қажет. Оны баланың күдікшілдігіне сүйене отырып құруға болады. Жеке басына қызығушылық танытып, жетістіктеріне мән беріп, сенімді қарым-қатынас жасағанда іске асыра аласыз. Қосымша қоғамдық жұмыс тапсыра отырып, яғни канцеляриялық жұмыстарды орындауды тапсырып. Құрбылырымен дұрыс араласуды қамтамасыз ету үшін, көпшіліктің алдында оның тындырымдылығың, тіл алғыштығың көрсетіп өткен жөн. Осы типтегі балалар әрқашан өзіне ерекше назар аудартқанды, жеке қарым-қатынас орнатқанды ұнатады.

№16 тип

Э: 4-8; Н: 20-24.

Өте сезімтал тип. Сенбейді, құпия ынтызарлығы бар, тұйық-ренжігіш. Дербес, тәуелсіз, сыни ойлау қабілеті бар. Жалпылай ойлай алу қабілетіне ие. Көбіне өзіне сенімсіз.

Түзету жолдары: Қарым-қатынаста аяушылық болғаны жөн. Сыныптастарының алдында мадақтап, сыйлы екенін көрсетіп, себеп салдармен түсінушілік, адал қарым-қатынас жасаған жөн. Әрқашан шын критика айту қажет, бірақ баланы орализатор, критик болудан сақтау қажет.

№17тип

Өте эмоционалды. Таңырқанғыш, өмірсүйгіш, ашық, әуестенгіш. Қарым –қатынаста адам таңдамайды, кім болса достық қарым-қатынас жасауға әзір.Тұрақсыз, аңқау, жұмсақ, нәзік. Жұрт ұнатады. Фантазер. Көшбасшылыққа ұмтылмайды. Жақын қарым-қатынаста болуды қалайды.

Түзету жолдары: Оңтайлы бағытын қолдау керек. Эстетикалық қабілетін дамыту қажет, әуестенген нәрсесін қолдау қажет (топтың алдында сөйлеуді ұсынып, қызықтырып, марапаттап ж. Т.б). Ерік жігерін, талаптану деңгейін қалыптастыруға мән беру қажет.

№18 тип

Э: 4-8; Н: 16-20.

Эмпатиалы, жаңашыр, әлсіздерге аяушылығы басым, интимді-достық қарым-қатынасты қолдайды. Әдетте көңіл-күйі байыпты-төмен. Ұялшақ, өзіне сенімділігі төмен. Ыңғайсыз жағдайларда лезде күдікшіл, қауіптенгіш бола қалады. Ойшыл (Созерцател).

Түзету жолдары: Дамытушы-аяушылық тәртіпте қарым-қатынас орнатқан жөн. Жасырын (Исподволь) бақылау керек. Ашық байсалды қарым-қатынас орнату сияқты қиын кезеңдерде қол ұшын беру қажет. Жұрттың алдында әшкерелеуден, масқаралаудан сақтау қажет.

№19 тип

Э: 4-8; Н: 4-8

Тынық тип. Үнемдес. Жәй қимылдап, тындыратын тип. Өз бетінше, ретті, тәуелсіз, ұсақ жұмысқа бейім. Әуестенушілігі төмен, байсалды, эмоциональдығы төмен. Кейде өмірден алыстап, қиялданып кетуі мүмкін.

Түзету жолдары: Мұндай типтегі баланың өзіндік бағасын көтеру қажет, талаптану деңгейін жүйелеп, дамыту қажет, сондай-ақ баланың қабілеттілігімен икемділігін арттыру қажет.

Үлкен тұлғалық жауапкершілікті талап ететін жүктеме берген жөн (адамдармен араласудан гөрі, қағаз жұмысы болса жақсы). Мұндай бала әртүрлі мәселелер бойынша кеңес алып тұруды қажет етеді. Кеңес деликатты түрде берілуі тиіс.

№20 тип

Э: 16-20; Н: 16-20.

Жаңашырлығы жоқ, демонстративті тип. Эмоциональдығы жүдеу. Өзін топқа қарсы қоюды ұнатады. Өзіне маңызды болған құндылықтарға жетуде өте табанды. Престижді. Көбіне жасанды. Тәжірибелі.

Түзету жолдары: Ұнамсыз қасиеттерін өршітпеу үшін жұмсақ түрде шыдамдылықпен қарайындай тәртіп орнатқан жөн. Спорттық немесе техникалық тапсырмалар мен шұғылдандырылған жөн, себебі бала бойындағы энергияны оң бағытқа жұмсай алады, ал біріншілікке деген ұмтылысы дұрыс арнаға түседі. Эстетикалық тәрбиеге көбірек көңіл бөліп, көшбасшысы мықты болған әулеметтік оңтайлы топқа кіргізген жөн.

№21 тип

Э: 12-16; Н: 8-12.

Өте өміршең, энергиясы мол. «Орта сүйіктісі» әдетте мұндай типтегі балалар бақытты болып есептеледі. Шынында да олар дарынды, жақсы оқиды, шаршамайтын, әртістік қасиеті бар балалар. Бірақ мұндай қасиеттердің болуының өзі де ,кері әсерін тигізеді. Кішкентайынан бастап жетістіктерге оңай жете білетін бала, өмірде барлық нәрсені жеңіл жасауға болады деп ойлайды да, нәтижесінде меқсатқа жету үшін тыңғылықты жұмыс істей алмай қалады. Бастаған ісін оңай тастап кете алады, достықта да тұрақсыздық білдіреді. Кез келген жұмыста үстіртін. Әулеметтік интелектісі төмен.

Түзету жолдары: Мейірімді-қатал қарым-қатынасты талап етеді. Сыныпта көшбасшылыққа тағайындағаннан гөрі, жиі бір реттік ұйымдастырушылық қызметтерге қойған дұрыс. Талаптардың барлығын орындалғанын қадағалау. Жұмыстарды реттілікпен орындауға баулу.

№22 тип

Э: 8-12; Н: 8-12

Өте пассивті-немқұрайлы. Өзіне нақ сенімді. Өзгелермен қарым-қатынаста өте қатал, талапшыл. Кейде қырсықтыққа бейім. Ұсақ- түйекке назар аударды. Өте педантты. Суыққанды, іс әрекетіне жауап береді. Өзгенің ойына немқұрайлық танытады.

Түзету жолдары: Баланың мұғалім үшін маңызды екеніндігін сезіндіру. Ұсақ-түйекпен қызықтырған жөн. Қоғамдық жұмыстардың ішінен байыппен, мұқияттап орындауды талап ететін тапсырмаларды берген жөн. Тындырымдылығын ескерген жөн. Шұғылданатын ісін таңдауға көмектескен дұрыс. Топпен орныдалатын тапсырмадан гөрі, жеке орындайтын тапсырмалар ұсынған жөн (спорт, өнерпаздық ж.т.б).

№ 23 тип

Э: 16-20: Н: 8-12.

Ашық ,инициативті, қызығушылығы мол тип. Сөйтседе, өзін ұстап, басқаруды біледі. Діттеген мақсатына жете алады. Шыншыл-адал. Біріншілікте болғанды ұнатады. Және ұйымдастыра алады. Қоршаған ортасының шынайы сенімі мен шын ықыласына ие. Мінезі жеңіл, эстетикасы жоғары.

Түзету жолдары: Көшбасшы болуға мүмкіндік берген жөн. Топтық және жеке тапсырмаларды орындауға көмектесу қажет. Қоғамдық жүктемелердің шектен тыс болмауын қадағалау керек.

№24 тип

Э: 12-16; Н:4-8.

Белсенді, бірқалыпты тип. Энергиясы мол. Қарым-қатынасұа тсу денгейі орташа. Реттіліктіұнататын жан.. Алдына мақсат қоя және нәтиже шығара ала біледі. Күншілдігі, бәсекелестігі жоқ. Кейде ренжігіш.

Түзету жолдары: Айналасыендағылармен байсалды, сенімді, адал қарым-қатынас жасағанды ұнатады. Нақты іскери қарым-қатынас орнатқан жөн.

№25 тип

Э: 8-12; Н: 4-8.

Белсенді, кейде эмоциясы жарылып кеткендей болады, кейбір кезде ойсыз көңілді болады. Көбіне тынық, немқұрайлылығы басым. Айтқан мен ғана жүреді, өзі инициатива бастамайды. Әлеуметтік қатынастарда пассивті. Терең шынайы жаңашырлыққа бейім емес. Бірсарынды ұсақ жұмыстарға бейім.

Нұсқау : Байыпты-іскери қарым-қатынас жасаған жөн. Әкімшілік жұмыстарды жақсы орындайды. Жеке тапсырмаларды берген дұрыс.

№26 тип

Э: 4-8; Н: 8—12.

Байсалды, бірқалыпты , шыдамды, педантты. Шыншыл, алға қойған мақсатына берік. Нық принцептері бар. Кей кездері ренжігіш.

Түзету жолдары: Ашық сенімді қарым-қатынас жасап , асықтырмай орындайтын жұмысты талап етеді.. Топтың алдында абройын асқақтатқан, тиянақтылығын көрсетіп, мақтап қойған жөн. Баланың өз күшіне сенімділігін арттыруға бағытталған жұмыс жүргізген дұрыс.

№27тип

Э: 4-8; Н: 12-16.

Бірқалыпты –меланхолиялық тип. Өте сезімтал. Привязчивый, сенімді интимдік қатынастарды бағалайды. Тынық. Әзіл-сықақты бағалайды. Жалпы оптимист. Кейде паника жасаса, кейде депрессияға түсуі мүмкін. Дегенмен жалпы тынық ойланып жүретін.

Түзету жолдары: Белсенді тыныш жұмыс істейтін жағдай туғызу. Қатал регламентті талап етпеген дұрыс. Эстетикалық көркем -әдеби тапсырмаларды орындауды ұсынған жөн.

№28 Э8-12 Н 16-20

Мелонхолиалы, шыншыл, Кейде мазасыздықтың күйін кешеді. Кішкен ғана топпен достық қарым-қатынаста болады. Өкпешіл емес, бірақ сақ. Принципиалды сұрақтарда, шешімді өзі қабылдайды, ал эмоцианалды сұрақтарда көбіне туыстарының пікіріне құлақ асады.

Нұсқау: өзіндік бағалауын көтеріп, өз-өзіне деген сенімділігін арттыру керек.

№29 Э12-16; Н16-20

Айналасын қоршағандарға қатал сынмен қарайды,қырсық, өзімшіл,шыншыл. Еті тірі, қарым-қатынасқа түсуге бейім. Жолы болмаса жасырады, көпшіліктің назарында болғанды жақсы көреді. Суыққанды.

Түзету жолдары:Қарым-қатынасты сыйластық негізінде және қарым-қатынасқа түсушіге жоғары талап қоя құрады. Артық кететін кездерінде, ісінің дұрыс емес екенін айтып түсіндіру қажет

№30 тип

Э: 16-20; Н: 12-16.

Кекшіл, өркекірек, біріншілікке ұмтылушы. Кез келген жағдайда алда болуды қалайды. Энергиясы мол. Табанды. Мақсатқа жету үшін тәуекелге барады. Өзі қатайып қалғанымен, әртістігі де жоқ емес.

Түзету жолдары: Мен-мен болып кетпеуі қадағалау қажет. Оңтайлы іс -әрекетін қолдау қажет. Біріншілікте болуына көмектесу керек, бірақ авториталдық стильде болудан сақтау қажет. Ашу, ызасын сейілту қажет. Әлеуметтік интелектін көтеру қажет.

№31 тип

Э: 8-12; Н: 12-16.

Ұялшақ, ішітар емес, өз бетіншілікке талпывнады. Адал. Жақын адамдарымен әзілдесіп, өте зерек болуы мүмкін. Өте терең құлай сенуге бейім. Тәуекел, қауіпті жағдайдан қашады. Біреулердің талап еткенің көтере алмайды. Кейде жылдам шешім қабылдауға бейім. Істеген олқылықтарына өкінеді. Сәтсіздік жағдайларда өзін кіналаушылығы басым.

Түзету жолдары: Тыныш, сенімді жағдай жасау керек. Маңызды мәселелерді шешу барысында тапсырмаларды орныдауға шақыру қажет. Әлеуметтік белсенділігін арттыру мадақтап, қандайда іс-шараларға қатыстырған дұрыс (конференция, семинар ж.т.б).

№32 тип

Э: 12-16; Н: 12-16.

Шынайлықты сүйеді, сәтсіздіктер өзіне сенімділігін бәсеңдете алмайды. Кекшіл. Энергиясы мол. Қарқынды. Мақсатқа мүдделі. Кикілжіңге бейім, өзінікі дұрыс болмаса да, қайтпайды. Арланбайды. Іштей күйзелмейді. Қарым-қатынаста жанашырлығы жоқ. Ақпараттылықты ғана бағалайды. Эмоциональды шектеулі тип.

Түзету жолдары: Кикілжің жағдайларда қолдамау қажет. Шыншылдықпен ғана әсер ету. Бір қалыпты қарым-қатынас құра отырып, әлеуметтік интелектін көтеруге ықпал ету.

Бұл әдістеме 12-17 жас аралығындағы балаларды зерттеуге есептелген. Яғни, бұл әдістемені мына жағдайларда қолдануға болады:

Сынып құруда.
Жаңа мұғалімді топпен таныстыруда.
Жасөспірімдерді жұмысқа қабылдауда кадр бөлімінің қызметкерлері және «служба занятости» қызметкерлеріне.
Жасөспірімдерді әртүрлі мамандықтар бойынша жұмысқа қабылдауда. (әсіресе адам-адал мамандықтары бойныша).
Тиімді іскери және қоғамдық серіктестікте тиімді нәтижеге жету үшін.
Спорт тәжірибесінде топты жасақтауда.
Педагогикалық тәжірибеде «оқушы-мұғалім» , «оқушы –сынып» қарым-қатынас жүйесін түзетуде.

infourok.ru

АЙЗЕНК тест

Психикалық күйін, қобалжу, үрей, агрессиялық деңгейін анықтау диагностикалары.

Айзенк тесті

Мақсаты: Бұл сауалнама сыналушының психикалық күйін мойындау немесе жоққа шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар қобалжу, фрустация, агрессия және ригидтілік деңгейлерін анықтауға мүмкіндік береді.Нұсқау: Әр тұжырымдарға қарама-қарсы келесі сандар көрсетілген: 2,1,0. Егер тұжырым сізге сәйкес болса, 2 санын шеңбермен қоршаңыз, егер толық сәйкес болмаса 1 санын, тіпті сәйкес болмаса – 0 санын белгілеңіз.1 Көп жағдайларда мен өзіме сенімсізбін2 Кейде шешімін табуға болатын жағдайлар негізсіз сияқты болып көрінеді3 Көп жағдайларда нақты шешімдерді өзім қабылдаймын4 Әдеттерімді өзгерту қиын5 Болмайтын нәрселер үшін жиі қызарамын6 Сәтсіздіктер мені қатты ренжітеді, ерік-жігерімді әлсіретеді7 Кей кездері әңгіме барысында серіктесімнің әңгімесіне кедергі келтіремін 8 Менің бір істен екінші іске ауысуым қиын9 Түнде ұйықтап жатып жиі оянамын10 Ірі сәтсіздіктерде, тек өзімді кінәлі сезінемін11 Мені ренжіту оңай12 Өмірімдегі өзгерістерге өте сақпын 13 Уайымға жеңіл түсемін14 Бақытсыздық пен сәтсіздіктер мені ешнәрсеге үйретпейді15 Менің басқаларға жиі ескерту жасауыма тура келеді16 Пікірталас барысында мені қайта сендіру қиын17 Мені қиялдағы сәтсіздіктердің өзі мазасыздандырады18 Пайдасы жоқ деп есептей отырып, күресуден жиі бас тартамын19 Айналамдағылар алдында беделді болғым келеді20 Кейде ойлауға тұрмайтын ойлар көп мазалайды21 Мен өмірдегі қиындықтардан қорқамын22 Кейде өзімді қорғаусыз сезінемін23 Кез-келген істе азға қанағаттанбаймын24 Мен айналамдағылармен қарым-қатынасқа жеңіл түсемін25 Мен өз кемшіліктерімді жиі талдап отырамын26 Кейде ғана көңілді жағдайда боламын27 Ашу үстінде өз-өзімді ұстау мен үшін өте қиын28 Өмірімдегі күтпеген өзгерістерді қатты уайымдаймын29 Мені сендіру өте оңай30 Қиын жағдайларда абыржып қаламын31 Бағынғаннан гөрі басқаруды қалаймын32 Кейде еш нәрседен қайтпайтынымды көрсетемін33 Мені денсаулық жағдайым мазалайды34 Кейде қиын сәттерде өзімді балаша ұстаймын35 Менің ым – ишарам тіке, дөрекі 36 Мен еш нәрсеге қарамастан тәуекелге барамын37 Күткенді ұнатпаймын және қиналамын38 Менің ойымша, мен ешқашан өз кемшіліктерімді түзей алмаймын39 Мен кекшілмін40 Мені жоспардағы кейбір өзгерістердің өзі ренжітедіКілт

1Қобалжу шкаласы1,5,9,13,17,21,25,29,33,372Фрустрация шкаласы2,6,10,14,18,22,26,30,34,383Агрессия шкаласы3,7,11,15,19,23,27,31,35,39,4Регидтілік шкаласы4,8,12,16,20,24,28,32,36,40,

Нәтижелерді өңдеу барысында кілтпен сәйкес келген 1 және 2 жауаптар саны анықталады. Кілтпен сәйкес келген 2 жауабы үшін 2 ұпай беріледі, 1 жауабы үшін –1 ұпай беріледі. Содан кейін әр шкала бойынша қосынды шығарылады. Әрбір шкала бойынша орташа ұпай -10. Одан жоғары болуы тұлға құрылымында сол қасиеттің басымдылығын көрсетеді.Сауалнама бойынша зерттелетін қасиеттер сипаты:Жекедаралық қобалжу — индивидтің үрейді уайымдауға бейімділігіФрустрация — шынайы немесе қиялдағы кедергілер салдарынан пайда болатын, мақсатқа жетуге кедергі болатын психикалық күй.Агрессия — жоғары психологиялық белсенділік, басқа адамдарға қатысты күш көрсете отырып лидерлікке ұмтылу.Ригидтілік-жоспарланған істі өзгертудегі қиындық

ziatker.kz